10 tot 31 euro nodig voor varken met intacte krulstaart

De meerkosten voor het houden van varkens met krulstaarten hangen sterk af van de uitgangspositie. Liggen de varkens op 0,8 vierkante meter en de biggen op een volledig rooster of werkt de varkenshouder volgens de eisen van 1 Ster van het Beter Leven-keurmerk. In alle situaties is extra arbeid een kostenpost.

Dat het houden van varkens met een krulstaart gepaard gaat met flinke inspanningen en investeringen, daar is iedereen het over eens. Dat bleek maandag tijdens het webinar Krulstaart, hoeveel moet die opleveren? 'Varkenshouders zullen die inspanningen en investeringen letterlijk en figuurlijk moeten verdienen', stelt bestuurslid en varkenshouder Evert Hendrikx van de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV).

Om duidelijkheid te krijgen over de te verwachten meerkosten van het houden van varkens met krulstaarten heeft de Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) die vraag neergelegd bij econoom varkensproductie Robert Hoste en zijn collega's van Wageningen Economic Research.

Drie typen varkensbedrijven

O basis van beschikbare literatuur, ervaringen uit onder andere Finland en interviews met varkenshouders en sectorexperts hebben de onderzoekers modelmatig scenario's doorgerekend van varkensbedrijven die variëren in uitgangssituatie wat betreft huisvesting en management. In het rapport 'Op weg naar ongecoupeerde varkensstaarten in Nederland' zijn zeugen- en vleesvarkensbedrijven onderverdeeld in drie typen.

Type A zijn de bedrijven die technisch niet meer up-to-date zijn, waarbij de ventilatie matig is, waar de vleesvarkens op 0,8 vierkante meter liggen, de biggen nog op volledig kunststof rooster en er onvoldoende drink- en vreetplaatsen zijn.

Type C zijn de bedrijven die wel up-to-date zijn en bijvoorbeeld werken volgens de eisen van 1 ster van het Beter Leven-keurmerk. Vleesvarkens liggen op 1 vierkante meter, gespeende biggen liggen niet op volledig kunststof rooster en op 0,4 vierkante meter. Verder wordt er permanent en meerdere malen dagelijks hokverrijking toegepast.

Type B zit tussen type A en C in.

Meeste inspanningen

De bedrijven van type A moeten de meeste inspanningen leveren. Een grote kostenpost is dat ze meer ruimte nodig hebben en het aantal dieren op hun bedrijf met minimaal 20 procent zal dalen. Bij de gespeende biggen moet de volledig kunststof roostervloer worden vervangen door een vloer met gedeeltelijk rooster, anders gaat het volgens de onderzoekers niet lukken om varkens met krulstaarten te houden.

De kosten zijn op een zeugenbedrijf van type A 10,50 euro per big en op een vleesvarkensbedrijf van type A 15,70 euro per varken. Daarbij vormen de kosten voor stalaanpassing het leeuwendeel, naast arbeid en overige kosten voor met name hokverrijking.

Bij type C is dat 3,5 euro per big en 5,30 euro per vleesvarken. Bij type C bestaan die kosten grotendeels uit extra arbeid en deels uit overige kosten. De totale kosten liggen tussen de 9 en 26 euro per varken.

5 tot 15 procent staartschade

Ondanks alle aanpassingen in de stal, extra arbeid, hokverrijking enzovoort gaan de onderzoekers ervan uit dat niet alle varkens bij het afleveren een onbeschadigde krulstaart hebben. Zo'n 5 tot 15 procent van de varkens zal nog staartschade hebben. Bij het leveren zullen die varkens niet in aanmerking komen voor de toeslag voor een intacte krulstaart. Daarom moet de vergoeding voor de varkens met een intacte krulstaart op 10 tot 31 euro uitkomen.

'De vergoeding van 10 euro komt overeen met de vergoeding die Best Star Meat nu al betaalt voor varkens met een krulstaart', meldt managing director Stan Quinten van Meat Friends. Het zijn bedrijven die al werken volgens de normen van 1 ster van het Beter Leven-keurmerk.

Leergeld vergoeden

De overgang naar het houden van varkens met krulstaarten gaat niet vanzelf. Het vraagt om vakmanschap en bijvoorbeeld de inzet van deskundigen in de begeleiding. In het begin zullen er toch bijtincidenten zijn waarbij er meer varkens zijn met aangebeten staarten. De eerste jaren is er volgens de onderzoekers 3 euro extra leergeld nodig. Dit helpt varkenshouders om de ingeslagen weg vol te houden, ook als het in het begin tegenzit. Daarna moet de dan geleverde meerprijs de kosten voor eventuele voorziene bijtschade kunnen dekken.

Hendrikx raadt varkenshouders aan om alvast stapsgewijs te starten met het houden van varkens met krulstaarten. 'Dan heb je nog voldoende tijd om je bedrijf aan te passen en te zorgen dat je de juiste dingen doet. Het zijn nog maar negentien rondes vleesvarkens', benadrukt hij. 'Of zoals we het hier in het Zuiden zeggen: het is nog maar zeven keer carnaval', vult Quinten aan. 'Ga je er pas in 2028 mee starten, dan ben je echt te laat.'

Supermarkten

'De supermarkten staan achter de ambities om te komen tot het houden van varkens met een krulstaart', zegt manager duurzaamheid Jennifer Muller van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel. De supermarkten hebben het Bodem omhoog-initiatief, waarin ze gezamenlijk werken aan het verhogen van de ambities op het gebied van natuur, milieu en dierenwelzijn en een goed verdienmodel voor de boeren. We willen onze verantwoordelijkheid pakken.'

De supermarkten zijn goed voor ongeveer de helft van de vleesafzet. 'Om alle meerkosten gefinancierd te krijgen, is het dus nodig dat ook foodservice en horeca mee gaan doen' zegt Hoste. 'En we moeten in Europa naar gelijke eisen', vult Hendrikx aan. 'Met onze belangrijkste handelspartner Duitsland zal dat wel lukken. Die lopen zelfs een beetje voor op ons wat betreft eisen.'

Uit de markt

Op de vraag wie de kosten moet betalen, is het antwoord volgens het POV-bestuurslid duidelijk. 'Uiteindelijk moet het uit de markt komen en komen de kosten grotendeels bij de consument te liggen. We zullen er als sector wel alles aan doen om de kosten zo laag als mogelijk te houden.'

Om de stappen behapbaar te houden, adviseert Hoste om te starten met de Beter Leven-bedrijven. Die zijn al het verst op weg. Volgens Muller willen de supermarkten ook langetermijnsamenwerkingen en op dit punt goede afspraken maken met hun leveranciers.

Voorfinanciering

Vanuit de toehoorders kwam de vraag hoe er wordt aangekeken tegen voorfinanciering. 'Dan moet je wel kijken hoe je dat doet, per ronde of per jaar', meent Quinten.

'Ik zie daar veel kansen', reageert Hendrikx. 'Varkenshouders moeten eerst flink investeren in stalaanpassingen, extra arbeid, leren omgaan met krulstaarten enzovoort. Ook is er onderzoek nodig op het gebied van voeding en fokkerij. Als we dit voorfinancieren, kunnen we sneller starten en komt er beweging. Varkenshouders zien het dan niet meer als bedreiging. Het geeft vertrouwen. We moeten de krul in de staart verdienen en als het lukt verdienen de varkenshouders ook een schouderklopje. Dat missen we vaak.'

Op de pollvraag waaruit blijkt dat het grootste deel van de varkenshouders wel wil investeren in het laaghangende fruit, reageert Hoste dat dit toch echt niet voldoende is. 'Daar red je het houden van varkens met krulstaarten echt niet mee. Er moet veel meer gebeuren. Daarom vind ik de optie van voorfinancieren een goed idee. Varkenshouders zijn degenen die moeten investeren in de stal, arbeid enzovoort. Als zij dan de zekerheid krijgen dat het ook wordt vergoed, is de stap gemakkelijker te zetten.'