Ministerie onderzoekt beprijzen stikstofemissie landbouw

Om de stikstofaanpak juridisch te borgen, moeten maatregelen volgens minister Christianne van de Wal voor Natuur en Stikstof 'onontkoombaar' zijn. Om dat bij de piekbelastersaanpak te borgen, biedt de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv-plus) een vergoeding van 120 procent. Daartegenover staat uiteindelijk het middel van onteigening als boeren die op een ongewenste locatie zitten niet meewerken.

Bij boeren die niet stoppen en hun bedrijf gewoon voort willen en kunnen zetten, is een dergelijk 'dwingend instrumentarium' moeilijker te realiseren, zegt Van der Wal. Zij zoekt daarom naar een manier om bij die bedrijven de verduurzaming en stikstofreductie een extra impuls te geven.

'Het aantrekkelijke van een systeem van normering en beprijzen is dat we positieve prikkels kunnen inbouwen, zodat het loont om te verduurzamen', zei de minister woensdag tijdens het debat over het transitiefonds. Dit is het vervolg op het debat van 19 april.

Stoffenbalans hoort erbij

VVD-Kamerlid Thom van Campen is voorstander van een dergelijk systeem voor het verrekenen van stikstofemissies. Wel hoort daar volgens hem het meten van prestaties op bedrijfsniveau – bijvoorbeeld met een afrekenbare stoffenbalans – onderdeel van te zijn. 'Want dan gaat het vliegen en kunnen we meters maken.'

In de Tweede Kamer krijgt de wet voor het transitiefonds dankzij de coalitiepartijen wel voldoende steun. In de Eerste Kamer is het gezien de tegenstand van GroenLinks, PvdA en BBB nog geen gelopen race.

De linkse partijen willen veel meer controlemechanismen inbouwen. Zo zou de minister van Financiën mede fondsbeheerder moeten worden en zou het Planbureau voor de Leefomgeving jaarlijks de voortgang van de landbouwtransitie moeten monitoren. Een amendement met die voorstellen is door Van der Wal afgewezen. Dit laatste geldt ook voor een voorstel van BBB om vanuit het transitiefonds fors meer te investeren in innovatie en managementmaatregelen op het boerenbedrijf.

Gesteggel over 2030

Tijdens het debat werd er opnieuw langdurig gesteggeld over het jaartal 2030 als deadline voor de stikstofdoelen. In de huidige stikstofwet staat nog 2035, maar het kabinet wil dit naar voren halen. Het CDA twijfelt nog of het daaraan wil meewerken.

Kamerlid Pieter Omtzigt vraagt zich af hoe het kabinet de provincies aan de deadline van 1 juli 2023 voor de gebiedsplannen kan houden, terwijl het kabinet nog geen zekerheid biedt over 2030.

Volgens Van der Wal wordt er in de handreiking aan de provincies en de bestuurlijke overleggen al uitgegaan van 2030. Zij zegt bovendien dat het proces ook niet wordt vertraagd door de houding van het CDA. 'Ik vaar een eigen koers in een tempo zoals vooraf gepland.' En later: 'Een jaartal neemt de urgentie niet weg. We moeten een robuuste dalende lijn in de stikstofreductie laten zien. Dat is wat juridisch nodig is en dan wordt 2030 van minder belang.'

De bewindsvrouw stelt verder dat de deadline voor de waterdoelen in 2027 staat en de klimaat- en natuurdoelen voor 2030. Bij een pragmatische aanpak past het dan om ook de stikstofdoelen meteen mee te nemen, zegt ze. Nog voor de zomer gaat de nieuwe stikstofwet waarin de vervroeging naar 2030 staat voor advies naar de Raad van State. Het kabinet is van plan komend najaar de nieuwe stikstofwet naar de Tweede Kamer te sturen.

Verplaatsingsregeling naar Brussel

CDA-Kamerlid Derk Boswijk zegde toe dat zijn partij voor het debat over de stikstofwet duidelijkheid zal geven over het standpunt over 2030 of 2035. Hij uitte woensdag kritiek op het feit dat de verplaatsingsregeling nog niet is opgeleverd. Van der Wal gaf toe dat die meer tijd kost en pas na de zomer voor goedkeuring aan de Europese Commissie wordt voorgelegd.

Volgens de minister heeft een goede voorbereiding bij de Lbv-regelingen goed gewerkt. Brussel is akkoord gegaan met een vergoeding van 100 en 120 procent waar eerder 60 procent gold. 'Dat wil ik voor de verplaatsingsregels ook', zei Van der Wal.