Zorgen in Kamer over besteding transitiemiljarden

Kamerleden Thom van Campen (VVD) en Laura Bromet (GroenLinks) deden namens de Landbouwcommissie vooronderzoek naar de Tijdelijke wet transitiefonds landelijk gebied en natuur waarover woensdag wordt gedebatteerd.

Het VVD-Kamerlid noemt controle op de uitgaven een van de zwakke punten in het wetsvoorstel. Naast dat Stikstofminister Christianne van der Wal de enige beheerder is van het fonds, hoeft zich zij zich daarbij ook niet verplicht te laten adviseren. Ook vraagt hij namens de commissie om voldoende informatie, zodat de Kamer de uitgaven kan controleren. In het verleden ging dit vaker mis bij de besteding van belastinggeld. De Algemene Rekenkamer heeft talloze keren het kabinet berispt omdat het de Kamer onvoldoende inzage gaf in uitgaven.

Heldere doelen

De linkse partijen GroenLinks en PvdA missen heldere doelen in de wet die het transitiefonds moet regelen. De wet is tijdelijk omdat in 2035 de fondsen zijn uitgegeven en de doelen op het gebied van stikstof, water, klimaat en natuurherstel moeten zijn behaald. Deze twee partijen spreken onder meer het CDA erop aan dat nog steeds onduidelijk is welk beleid het fonds precies gaat financieren. Het kabinet bleek onlangs verdeeld over het streefjaar 2030 of 2035. Een besluit daarover is vooruitgeschoven in afwachting van het Landbouwakkoord en de vorming van de nieuwe provinciebesturen.

GroenLinks en PvdA missen het jaartal 2030 ook nog in het streefdoel van het transitiefonds. Deze partijen kunnen het wetsvoorstel pas steunen als dat erin staat. Ze hebben tevens een amendement in voorbereiding dat dit moet regelen. ‘Het CDA gijzelt het kabinet’, zegt PvdA-Kamerlid Joris Thijssen.

Kamerlid Pieter Omtzigt vindt het nog veel te vroeg om het transitiefonds in te voeren. Hij noemt het stikstofbeleid nog te onduidelijk. Hij vraagt of een beleid gericht op het herstel van individuele natuurgebieden niet veel goedkoper is dan een landelijk stikstofbeleid. Bovendien vindt Omtzigt het ‘niet uitlegbaar’ dat een voorstelling als het Pauperparadijs in het Drentse Veenhuizen destijds niet kon doorgaan vanwege de uitstoot van de auto’s van bezoekers, terwijl een verbrandingsinstallatie in Amsterdam wel Italiaans huisvuil mag importeren en verwerken.

Uitgangspunt vrijwilligheid

BBB-Kamerlid Caroline van der Plas pleit voor doelmatige en doeltreffende inzet van overheidsgelden. De resultaten moeten van de partij ‘meetbaar’ zijn. ‘We moeten geen blanco check over de ruggen van de burgers geven.’ Van der Plas wil dat de stikstofregelingen zo snel mogelijk opengaan. Ze ziet daarin graag meer budget voor technische oplossingen zoals de Lely Sphere. Die techniek is volgens haar goedkoper en effectiever dan het opkopen van boeren

Volgens Van der Plas heeft de landbouwsector genoeg eigen plannen om te reduceren. ‘Voor ons is het uitgangspunt vrijwilligheid en dat is wat anders dan vrijblijvendheid’, aldus het Kamerlid bij een opsomming van de reductieprestaties van de landbouw en de krimppercentages die de veestapel al heeft doorgemaakt.

De grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen heeft straks zestien of zeventien zetels in de Eerste Kamer en het kabinet heeft die steun wellicht hard nodig om de stikstofplannen door de Senaat te krijgen. Zoals het fonds nu wordt voorgesteld kan de BBB er niet mee instemmen, liet Van der Plas tijdens het debat weten.

Verder na reces

Het debat is rond half negen in de avond geschorst en wordt na het komende Kamerreces (waarschijnlijk) op woensdag 10 mei voortgezet. Dan zal minister Van der Wal een beoordeling geven over 19 ingediende amendementen op de wet voor het Transitiefonds. Daarnaast zal ze een reactie geven op de vele mondelinge vragen die tijdens het debat zijn gesteld.