'Een boom meet meer dan u denkt'

Column Boomteelt Han Fleuren 13 apr 2023 om 11:00uur

Het was de afgelopen weken nat. We konden het land niet op. Geen boer die de grond kapot wil rijden. Daar hoorde ik niemand over in Den Haag. Na alle waarschuwingen over verdrogende natuurgebieden en beregeningsverboden van vorige zomer zou je denken dat we te weinig water hebben.

Hoe zou een boom hiernaar kijken? In droge jaren laat een loofboom zijn blad eerder vallen en investeert hij meer in zijn wortelstelsel. Tja, de boom blijft rustig staan en past zich aan. Geen paniek. Onlangs kreeg ik van een bevriende boomkweker een mooi boek opgestuurd, 'Wat bomen ons vertellen'.

Als je een boom doorzaagt, zie je aan de jaarringen hoe oud de boom was. Als je de jaarringen beter bekijkt, valt op dat de lijnen niet even ver uiteen staan. Er zijn betere en mindere groeijaren bij. Deze patronen zijn zo uniek dat er een heuse dateringswetenschap uit is ontstaan, de dendrochronologie.

Experts kunnen zelfs jaarringen in een gezonken Vikingschip nog dateren. Je hebt alleen oude bomen nodig waar je vanuit terug kunt tellen. Ze maken er groei-ijklijnen van. Doordat ze overlappen met nog oudere bomen of balken in oude gebouwen en uit archeologische opgravingen, kun je als het ware doortellen. Inmiddels is er een jaarringarchief van 12.650 aaneengesloten jaren. Interessante data die per gebied in kaart zijn gebracht door onderzoekers van over de hele wereld.

De boom blijft rustig staan en past zich aan. Geen paniek

Han Fleuren, boomkweker in Baarlo

Wat heb je daar dan aan, hoor ik u denken. Het is bijvoorbeeld bekend dat Stradivarius meerdere violen uit een enkele boom heeft gemaakt. Zo is het ook mogelijk om te bewijzen of ze echt zijn. Bevat het hout van een viool jaarringen gegroeid na de dood van zijn maker, dan is het een vervalsing.

Een ander voorbeeld is dat extreem droge jaren in de geschiedenis vaak gevolgd werden door hongersnoden. Dit kunnen we terugzien in bomen. Interessant is nu of we ook kunnen bewijzen dat bomen last hebben van klimaatverandering of dat ze zich aanpassen. We hebben de laatste tijd namelijk veel last van ongeloof in tegenstrijdige meetresultaten of interpretaties, de wetenschap, grafieken, modellen en ga zo maar even door.

Zouden we het niet gewoon aan de bomen moeten vragen en onze bomen meer moeten koesteren? Op dit moment zie ik dat ze gekapt worden om meer licht op zonnepanelen te krijgen of om windmolens te plaatsen. Alles voor de verduurzaming.

Weet u hoeveel bomen er per inwoner in een land staan? Geschat wordt dat we in Nederland 3,5 miljard bomen hebben, dit is bijna 2.000 bomen per inwoner. Stel Brussel maakt daar eens een wet voor. Iets van een bomennorm. Want een boom meet nu eenmaal meer dan u denkt!