Boeren polder Oosterwolde zelf aan stuur voor meer perspectief

Het worden spannende maanden voor de achttien boeren met een huiskavel in de polder Oosterwolde. 'We hebben net een bod gedaan op GMS-locatie Doornspijk, beter bekend als het voormalige biologisch melkveebedrijf van de Duinzoom. Provincie Gelderland kocht het twee jaar geleden aan. Sinds dit voorjaar is het weer in de verkoop gezet', zegt bestuurslid Nico van de Brake van stichting De Vier Merken.

'We hebben in onze ogen een passend bod gedaan met een uitgebreid pakket aan bijbehorende plannen, zoals het verplaatsen van een piekbelaster. Dat is topprioriteit voor provincie Gelderland. We hopen dat dit de provincie over de streep trekt en dat het bedrijf ons wordt gegund', stelt Van de Brake.

Gebiedsplan

Het te koop zetten van de boerderij in Doornspijk was voor hem en zeventien collega-boeren in de polder Oosterwolde aanleiding om zelf een gebiedsplan voor de polder te maken om op die manier perspectief te schetsen voor een natuurinclusieve toekomst.

'Met de extra hectares van het bedrijf in onze polder kunnen de bedrijven hier extensiveren en verder optimaliseren. Daarmee kunnen we de duurzaamheids- en natuurdoelen die de overheid van ons vraagt halen', vult medebestuurder Wim Fikse van de stichting aan.

Aanvalsplan Grutto

'Daarnaast krijgen we de benodigde hectares om aan te sluiten bij het Aanvalsplan Grutto. Dat is een wens die al langer leeft in het gebied. Als we er dan ook nog een grootschalige, vrijwillige verkaveling en een bedrijfsverplaatsing aan vastknopen, kunnen we alle bedrijven en het gebied verder optimaliseren. Zo sla je meerdere vliegen in één klap.'

De aansluiting bij Aanvalsplan Grutto is belangrijk, bevestigt Jan-Willem Schoonhoven, gebiedscoördinator van agrarisch natuurcollectief Veluwe. 'De combinatie van zwaar beheer met de daarbij behorende vergoedingen plus de reguliere beheervormen in de rest van de polder vormen een belangrijke combinatie voor zowel het weidevogelbeheer als het financiële voortbestaan van de boerenbedrijven in de polder.'

Stichting opgericht

Toen vorig jaar bekend werd dat de locatie in Doornspijk te koop kwam, staken de achttien boeren in de polder dan ook de koppen bij elkaar om de mogelijke wensen over het Aanvalsplan Grutto nader te bespreken. In februari van dit jaar vormden ze stichting De Vier Merken en betrokken ze verschillende adviseurs bij hun plannen, onder wie Jurgen Nijmeijer, Joost Pleiter en mensen van agrarisch natuurcollectief Veluwe.

Leden van de stichting legden zelf geld in en mochten rekenen op financiële ondersteuning van het collectief. Daarmee konden ze zelf het heft in eigen nemen wat uiteindelijk leidde tot een eigen gebiedsplan.

Verdienmodel

'Duurzamere landbouw, meer natuur en biodiversiteit en versterking van de landbouwstructuur. Inzetten op samenwerking en grondruil om deze optimalisatie te realiseren', vat Fikse het nog maar eens samen. 'Dit gebiedsplan geeft invulling aan alle gebiedsopgaven voor natuur, water en klimaat en combineert dit met een toekomstgericht verdienmodel voor de agrariërs.'

Vraag is hoe de achttien boeren de aankoop van de boerderij van provincie Gelderland gaan financieren, mocht de provincie ingaan op het bod van de stichting. 'Daarover hebben we een pilot meegestuurd', zegt Van de Brake. 'We denken aan een coöperatiemodel met een grondfonds en het uitgeven van grond in pacht.'

Van de Brake realiseert zich dat daarvoor de steun en participatie van de provincie nodig zijn. 'Maar we ontlasten de provincie met ons plan ook. We doen het zelf, zorgen ervoor dat doelen worden gehaald plus we kunnen een piekbelaster verplaatsen. Dat alles bij elkaar kost maar een fractie van de miljarden euro's die er voor de stikstofaanpak en de gebiedsgerichte aanpak beschikbaar zijn. Wat dit gebied betreft is de provincie dan ook klaar.'

Creativiteit aangewakkerd

Hoewel het voor stichting De Vier Merken nu spannend is of de aankoop van de locatie in Doornspijk inderdaad realiteit wordt, is de creativiteit in het gebied verder aangewakkerd. 'We proberen ook op andere gebieden buiten de kaders te denken', zegt Fikse.

Zo gaat de enige schapenhouder in het gezelschap van de achttien boeren een deel van de stierkalveren van de andere zeventien veehouders afmesten. Die insemineren 10 procent van hun veestapel met Black Angus. Het vlees van de kalveren wordt lokaal afgezet. 'Black Angus is een ras dat het goed doet op een menu van gras. Dat hebben we hier volop. Het is de bedoeling dat de kalveren zoveel mogelijk worden geweid', licht Schoonhoven toe.

Stromest

Ook wil een deel van de achttien boeren de bedrijfsvoering inrichten op stromest door stro in de boxen en een stalvloer die mest en urine kan scheiden. Van de Brake: 'Dat is natuurlijk een ingewikkelde zoektocht. Maar stromest zou goed passen bij de bedrijfsvoering en het weidevogelbeheer in onze polder.'

Verder willen de achttien boeren samen met een loonwerker een stikstofkraker aanschaffen, zodat er lokaal kunstmest kan worden gemaakt. 'Een plan voor de lange termijn, want kunstmest uit mest is wettelijk vanuit Brussel nog niet mogelijk', zegt Fikse, die ook andere pijnpunten vanuit Brussels beleid zoals verlies van derogatie benoemt. 'Het is daarom belangrijk om als landbouw ook offensief te denken, anders komt het niet goed.'