Vijf demo's voor het project 'Eiwit van Twents land' liggen op Erve Mentink, het melkveebedrijf van Els en Gerard Uijterlinde in het Overijsselse Deurningen. Het gaat om een beregeningsdemo, zomerstalvoeren, stokbonen in de mais voor extra eiwit, klaverdemo's en kruidenrijk grasland.

Het initiatief voor het project kwam van Els Uijterlinde. 'We willen de zelfvoorzienendheid van ons eigen eiwit verhogen. Ik vind het belangrijk om de effecten van maatregelen voor het halen van milieudoelstellingen te meten.'

De stokbonen, die Uijterlinde voor het tweede jaar inzaaide in de mais, komen al in bloei en groeien in de maisplant. 'Mais is een energiegewas, maar hoe mooi is het om daar eiwit aan toe te voegen? Vorig jaar hadden we veel onkruid. Je kunt na opkomst niet spuiten als je bonen inzaait. Dit jaar maakten we een vals zaaibed en zijn we voor het zaaien gaan wiedeggen. Voor opkomst hebben we een bodemherbicide toegepast. Het resultaat is een schoon gewas dat geen klap krijgt van een bespuiting tijdens de groei.'

Verschil meten

Omdat tijdens de oogst bonen verstrengeld raakten in de hakselaar, is nu in de buitenste rijen alleen mais gezaaid en in de binnenste rijden een combi van mais, bonen en erwten. 'We willen de meerwaarde van de bonen aantonen na de oogst, dus we hebben een deel van het veld met alleen mais gezaaid. Het verschil meten we. Vorig jaar was de verse opbrengst van de mais met bonen hoger dan alleen de mais, dus we zijn benieuwd hoe het nu uitpakt', zegt Uijterlinde.

'Het is de vraag wat de levensduur van de kruiden in het grasland is. Voordat we maaien, meten we de opbrengst en nemen we monsters. Op basis daarvan kiezen we in de toekomst andere kruiden of gaan we anders bemesten.'

Theezakjes en onderbroeken

Vorige maand zijn theezakjes en onderbroeken ingegraven voor de beregeningsdemo. Na drie maanden wordt gekeken hoeveel thee is afgebroken en wat de staat van de onderbroeken is. 'Dit vertelt ons hoe snel de organische stof wordt afgebroken en hoe het met het bodemleven is gesteld. Ook meten we het verschil in opbrengst en voederwaarde.'

'De uitdaging is minder of geen kunstmest'

Drie droge jaren deden melkveehouder Maarten-Jan Hemmer uit het Overijsselse Geesteren inzien dat de inzet op dieper wortelende kruiden in het grasland een serieuze oplossing zou kunnen zijn.

Vorig jaar zaaide Hemmer op 1,5 hectare klaver en op 1,5 hectare kruidenrijk grasland in voor het project 'Eiwit van Twents land'. Hij wil ontdekken wat de klavers en kruiden in het grasland doen in opbrengst, voederwaarde en hoe goed ze bestand zijn tegen droogte.

Over de smakelijkheid van de klavers en kruiden bestaat geen twijfel. 'De koeien vreten ze prima. Over de VEM- en ruweiwitopbrengst van de eerste snede ben ik tevreden. Ik heb vanwege de proef niet bemest, zodat de verschillen tussen de gewassen goed naar voren komen. Van het glasklaverperceel oogstte ik 126 gram per kilo droge stof, terwijl dit in normaal grasland 86 gram was. Het kruidenrijke grasland kwam op 120 ruw eiwit en 941 VEM per kilo droge stof.'

Eerste snede viel tegen

Van het grasklaverperceel oogstte de melkveehouder 1.006 VEM en van het Engels raaigrasperceel 918. 'Dat viel me tegen voor een eerste snede, maar na 25 kuub drijfmest voor de tweede snede gaf het grasklaverperceel een ruweiwitgehalte (RE) van 232 met 965 VEM.'

Hemmer voert ook een proef uit met water bij de mest voor een betere benutting. 'Uit de eerste cijfers lijkt de verdunde drijfmest een hogere grasopbrengst te realiseren. Ik oogstte 145 kilo stikstof per hectare in plaats van 121 kilo.'

Sleepslangbemester

Volgend jaar wil de melkveehouder een loonwerker inschakelen met een sleepslangbemester. De andere deelnemers aan het project hebben hier ook wel oren naar.

Minder of geen kunstmest toepassen op de kruiden- en klaverpercelen ziet Hemmer als een uitdaging voor komend seizoen. 'Ik ben benieuwd of de gemiste opbrengst bij de eerste snede later in het jaar wordt goedgemaakt. Onder de zode zitten meer wortels en de bodemstructuur is mooier onder de grasklaver en het kruidenrijk grasland dan bij het gewone grasland. Maar een oude zode heeft de meeste wormen.'

'De koeien zijn gek op Snelle Lente Rogge'

Melkveehouder Gerben Blokhuis uit het Overijsselse Beuningen heeft proeven met Snelle Lente Rogge na de mais, de luzerne en het kruidenrijk grasland aangelegd. Veel dagen weiden is voor hem een belangrijk speerpunt.

Niet vastlopen met weidegang in droge zomerperiodes en goede kuilen maken zijn voor Blokhuis de argumenten om zich aan te sluiten bij het project 'Eiwit van Twents land'.

'Wij weiden van eind maart tot ver in het najaar om zoveel mogelijk vers gras in de koeien te krijgen. We kunnen niet veel weide-uren maken, maar wel veel dagen. Hierdoor kunnen we met minder krachtvoer toe en hebben we lagere voerkosten. 'Ik hoop dat ik met kruidenrijk grasland de weide langer groen kan houden. Als het lukt om een droge graskuil te maken met bladrijk gras, dan hoef je niet per se een hoog ruweiwitgehalte (RE) hebben, want dan heb je al snel voldoende darmverteerbaar eiwit (DVE) in de kuil.'

Hoge gehalten

De melkveehouder is tevreden over de hoge gehalten die hij met de luzerne oogst en over de smakelijkheid van Snelle Lente Rogge. Deze zaaide hij na de mais in en oogstte hij in april. 'De koeien zijn gek op Snelle Lente Rogge.'

De luzerne, geoogst op 1 juni en vers gemonsterd, bevat 199 gram ruw eiwit per kilo droge stof en 178 kilo droge stof met een VEM van 742. 'Die gehalten zijn boven verwachting.'

Hoge onbestendig eiwitbalans

De kruiden, luzerne en klavers hebben een hoge onbestendig eiwitbalans (OEB) en zijn mooi aanvullend. 'Ik heb een late eerste snede geoogst. Over een paar weken hoop ik een tweede snede met een hoog OEB te oogsten.'

De cruciale periode voor het kruidenrijke grasland moet nog komen. 'De derde snede is een belangrijke test. Dan weten we pas echt hoe de kruiden zich houden gedurende het seizoen. Ik heb de eerste snede wel bemest met drijf- en kunstmest en oogstte vers gras met een RE van 175 RE in kruidenrijk grasland en 155 in puur gras voor de eerste snede.'

Minder bemesten van het kruidenrijke grasland staat bij hem op de planning. 'Het is prettig dat we opgedane kennis delen in dit project, want er is nog veel te ontdekken.'