Zandboer die voor kruidenrijk grasland gaat, moet wel durven

Hemmer en vijf andere Twentse boeren met lef nemen deel aan het project Eiwit van Twents Land voor melkveehouders op droogtegevoelige zandgronden. Ze experimenteren op hun grasland met diverse kruidenmengsels. Volgens Struyk zijn de voorlopige resultaten bemoedigend. 'De input gaat omlaag, de output gaat omhoog en de koeien vreten het ook nog.'

Hoewel de witte en rode klaver in de mengsels met naast regulier raaigras soorten als smalle weegbree, cichorei en luzerne wat later opkomen, doen de eiwit- en energieproductie van de kruidenrijke graslanden niet onder voor reguliere graspercelen. 'Je moet alleen wat geduld hebben. In de tweede en derde snede halen de kruiden de groeiachterstand ten opzichte van het gras weer in', verzekert Struyk.

Kunstmest toepassen

Kunstmest toepassen in deze mengsels heeft volgens de onderzoeker duurzame veehouderij en agrobiodiversiteit niet zo veel zin. 'Dat stimuleert alleen het gras, niet de kruiden. Het is gewoon een kwestie van durven en niet iedereen kan dat', zegt hij.

Hemmer kan het bevestigen. Hij heeft dit jaar voor het eerst een proef liggen op 1,5 hectare met onder andere 10 procent klavermengsels en zonder kunstmest te gebruiken. Om de opname van meststoffen te vergemakkelijken, lengt hij de dierlijke mest met 50 procent water aan. De melkveehouder blijft voorzichtig. 'Op 18 hectare had ik dit niet zo snel gedaan.' Toch is hij positief gestemd. 'Het grasland is robuuster geworden. Je krijgt een krachtiger gewas dat beter tegen de droogte kan.'

Dezelfde positieve geluiden hoorde het groepje bezoekers eerder ook bij Els en Gerard Uijterlinde in het Twentse Deurningen. Zij experimenteren sinds drie jaar met kruidenmengsels. 'We proberen biodiversiteit en rendement te koppelen. Kruiden maken het grasland robuuster, maar je moet wel alert blijven. Als blijkt dat we weinig eiwit oogsten, dan gaat bij ons toch het gas erop', zegt Els Uijterlinde. 'We maaien tenslotte voor de koeien en niet voor de kruiden', maakt zij haar prioriteiten duidelijk. De koeien eten de kruiden wel, tenzij er relatief veel klaver in zit, is hun ervaring.

Sturen op efficiëntie

Els en Gerard Uijterlinde zijn ervan overtuigd dat het kruidenmengsel voordelen oplevert ten opzichte van monocultuur grasland. 'Via krachtvoer kun je sturen op efficiëntie. Met beter ruwvoer kun je de krachtvoergift beperken. Daar kun je dus nog wat halen. Samen met gedeeltelijke beregening en het beter vasthouden van vocht in de kruiden kun je je grasland maximaal houden', legt Gerard Uijterlinde uit. 'Met kruiden en organische stof draaien we aan de knoppen. In de vorige droge zomer konden we een kruidenrijk perceel zonder beregening toch groen houden. Dat maakt het verschil met Engels raaigras.'

Om maximaal te profiteren van de grasopbrengst, zijn de ondernemers uit Deurningen overgestapt op zomerstalvoeren. Dat betekende investeren in een gespecialiseerde maai-/opraapwagen die de kruiden niet te veel krenkt. De zorgvuldig uitgekozen percelen worden gemiddeld eens in de drie weken op 5,5 centimeter afgemaaid. Niet veel later, zodat er minder kans is op broei. 'Om het totaal grasaanbod op peil te houden, moet je niet te laat beginnen met het maken van voertrappen', zegt Gerard Uijterlinde. 'We wijzen van tevoren plekken aan voor het weiden, de graskruidenmengsels en het stalvoeren.'

Vooruitkijken

Telkens drie weken vooruitkijken is moeilijk en je moet toch iedere dag het land in, bijvoorbeeld om de grashoogte te meten, stellen de melkveehouders vast. 'Het is dus veel arbeid. Je moet elke dag aan de gang', waarschuwt Gerard Uijterlinde. Toch lukt het hen goed om de melkproductie zo op gang te houden. Ze voeren nog tarwebrok bij en in het najaar perspulp.

Hoeve Erve Mentink, waarop de Uijterlindes boeren, is de initiatiefnemer voor de Twentse zoektocht naar manieren om eiwit uit aangekocht voer te beperken door het zelf meer te telen of het beter te benutten. Kruidenrijk grasland is daar een sleutel in. 'Je legt zes boeren een probleem voor en je komt met elkaar tot ideeën', vat Els Uijterlinde hun aanpak samen. Het project wordt gesteund vanuit provincie Overijssel en LTO Noord in het kader van Vruchtbare Kringloop Overijssel.