Herstart formatie, D66 wil geen doorstart huidig kabinet

Het gesprek met Hamer moet voor een doorbraak zorgen in de formatie, die al maanden in een impasse verkeert. De informateur zei vorige week donderdag dat het document 'bouwstenen voor een regeerakkoord' met andere partijen bevat. Ingewijden meldden toen dat VVD en D66 in hun document hebben gewerkt aan de thema's duurzaamheid, digitalisering, gezondheid, infrastructuur en wonen, een 'kansrijke en inclusieve samenleving', veiligheid en internationale politiek.

Met de andere partijen die in beeld zijn voor de formatie, te weten het CDA, de PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie, wordt waarschijnlijk dinsdag verder gepraat. Tot dusver lukte het de VVD en D66 nog niet om met een aantal van deze partijen een meerderheidscoalitie te vormen.

Volgens Hamer ligt dat niet zozeer aan inhoudelijke verschillen, maar komt dat vooral omdat partijen elkaar vasthouden of juist uitsluiten. GroenLinks en PvdA willen alleen samen regeren, maar het CDA en de VVD willen maar met een linkse partij in een coalitie.

Andere samenstelling kabinet

In een interview met het AD herhaalt Kaag dat ze nog steeds geen heil ziet in een nieuw kabinet met de ChristenUnie. Ze houdt vast aan een nieuwe regering waarin VVD, D66, CDA, PvdA en GroenLinks zitten. 'Het roer moet om', aldus Kaag tegen de krant. 'Het moet echt anders. Dat doe je met een andere samenstelling van het kabinet, met andere keuzes en prioriteiten.'

Eind juni liet de partijleider van D66 ook al weten te kiezen voor de optie zonder ChristenUnie en de huidige regeringspartijen aan te vullen met de PvdA en GroenLinks. 'We hebben er de afgelopen weken goed over nagedacht', zegt Kaag. 'Ik denk dat het voor D66 een logische voortgang is.' Volgens haar heeft D66 'het vertrouwen en de stem van de kiezers gekregen omdat we hebben gezegd dat we het anders willen doen. Wat betreft de klimaataanpak, investeren in onderwijs en in de rechtsstaat en een andere blik op Europa. Dat betekent ook dat je juist andere partijen daarbij haalt.'

Vijf partijen

De coalitie van vijf partijen heeft een meerderheid in de Eerste en de Tweede Kamer, terwijl dat bij voortzetting van het huidige, demissionaire kabinet (VVD, D66, CDA en ChristenUnie) niet het geval is. 'Als je kijkt naar stabiliteit in de Tweede en Eerste Kamer, is deze keuze de logische keuze', aldus de D66-leider.

De afgelopen weken was het stil rondom de formatie. De onderhandelaars hadden een vakantie ingelast om na te kunnen denken en tot rust te komen. Haagse bronnen zeiden vorige week dat achter de schermen nog wel contact was tussen de formerende partijen.

Irritatie over voortgang

Maar in politiek Den Haag leidde het gebrek aan zichtbare voortgang tot irritatie. Onder meer PVV-leider Geert Wilders wilde een Kamerdebat over het proces, mede omdat het demissionaire kabinet in zijn ogen doorregeert alsof het missionair is. Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp verzocht naar aanleiding hiervan een stand van zaken van Hamer, die er donderdag kwam.

Het is nog niet bekend wanneer de Tweede Kamer over de kwestie debatteert. Volgens ingewijden is dit pas nadat Hamer haar verslag van de formatie heeft gepresenteerd.