Landbouwpartijen vragen formerende partijen om Landbouwimpuls

De voorstellen van LTO en de coöperaties moeten voor Nederland resulteren in een gezonde landbouw, gezond voedsel en gezonde mensen. Voor boeren en tuinders moet dit leiden tot een beleid gericht op de blijvers met de sector zelf aan het stuur.

Voorzitter Sjaak van der Tak van LTO Nederland vraagt aan de formerende partijen ook het voorstel op te pakken. 'Als agrarische sector staan we midden in de samenleving. We voorzien in gezond vers voedsel en een groene omgeving. We nemen met dit voorstel het initiatief tot een toekomstgerichte sector die ertoe doet.'

De brief aan de formateur is mede ondertekend door Frans Keurentjes van FrieslandCampina, Dirk de Lugt van Royal Cosun, Arian Kamp van Coöperatie Koninklijke Agrifirm en Ronald Lotgerink van Vion.

Landelijk gebied

Centraal in de brief aan de informateur staat de Landbouwimpuls. Een impuls van 2 miljard euro in de leefbaarheid van het landelijk gebied. De inzet is structuurversterking van de agrarische sector in combinatie met andere ruimtelijke en maatschappelijke opgaves. Dit kan gaan om herverkaveling, maar ook investeren in noodzakelijke infrastructuur als het elektriciteitsnetwerk en snel internet voor precisielandbouw.

Gezien de druk op de openbare ruimte vragen de landbouworganisaties om meervoudig grondgebruik, bijvoorbeeld door duurzame energie en voedselvoorziening te combineren. In het verleden werd agrarisch beleid dichtgeregeld met rigide beleid dat tot achter de komma werd voorgeschreven. Met de komst van een nieuw kabinet vragen de landbouworganisaties om vertrouwen en vrijheid om de doelen te bereiken die de maatschappij en politiek stellen. Het vakmanschap van de boer en tuinder moet centraal staan.

Calamiteitenreserve

Ontwikkeling van sensor- en datasystemen helpt om te monitoren of een individueel bedrijf de doelen haalt. Ook worden de formerende partijen opgeroepen om snel werk te maken van de invoering van de fiscale klimaat- en calamiteitenreserve. Deze reserve moet agrarisch ondernemers in staat stellen financiële buffers op te bouwen om klimaat- en marktverstoringen op te vangen met winst uit betere tijden.

Het belang van vers en gezond voedsel is afgelopen jaar onverminderd naar voren gekomen, stellen de landbouwpartijen. Gezonde en verse producten kunnen de hoeksteen worden in het voorkomen van welvaartsziekten, zoals obesitas en diabetes. De landbouworganisaties vragen om nog sterkere samenwerking tussen de overheid en bedrijfsleven om de consument te informeren. Maar ook om standaarden te zetten en te zorgen dat Nederland verzekerd is van hoogwaardige voedselvoorziening. Op Europees niveau dienen consumenten eenduidig geïnformeerd te worden over de afkomst van het product en de wijze waarop dat product tot stand is gekomen.

Hoofdpunten uit de brief aan de formateur:

Het landelijk gebied is van groot belang voor een omvangrijk deel van de Nederlandse bevolking. Boeren en tuinders zijn in het landelijk gebied een belangrijke en vaak cultuur bepalende speler. Een scheiding van natuurlijke en agrarische functies in het landelijk gebied zien organisaties niet zitten. Boeren en tuinders zijn uitstekend toegerust om zowel primaire productie als leefbaarheid, natuur, omgeving en biodiversiteit te realiseren. Wel vraagt de draagkracht van het landelijk gebied om een structuurverbetering. Dat noemen we een Ruimtelijke Landbouwimpuls, een gebiedsgerichte 'opknapbeurt'. Geen grootschalig omploegen, maar met moderne technologie kleine en grotere verbeteringen aanbrengen op het gebied van verkaveling, waterhuishouding en infrastructuur. Dat levert een bijdrage aan een beter verdienvermogen voor boeren en tuinders alsook aan natuur, biodiversiteit en maatschappelijke plattelandsdoelen. Deze impuls vergt een stevige investering die partijen op basis van historische trajecten inschatten op circa 2 miljard euro.

Consumptie van verse en gezonde Nederlandse voedingsmiddelen dient de hoeksteen van preventiebeleid van welvaartsziekten als obesitas en diabetes te zijn. Het is van belang dat deze boodschap door zowel overheid als bedrijfsleven eenduidig wordt gecommuniceerd. Meer synergie tussen het beleid van het ministerie van VWS en het ministerie van LNV is daarbij nodig. Het bedrijfsleven zet de komende jaren sterk in op eenduidige registratie en identificatie van producten, productlocaties en hulpstoffen die worden gebruikt in landbouwketens. Dat is van groot belang voor zowel voedselveiligheid, gezondheid en duurzaamheid. Via de Agri-autoriteit dienen private initiatieven te worden omgezet in Nederlandse en bij voorkeur Europese standaarden die ook door de overheid worden toegepast.

De toekomst van de sector dient te zijn gebouwd op twee fundamenten. Op de eerste plaats draagvlak, waardering en trots vanwege zijn maatschappelijke inbedding. Op de tweede plaats een duurzaam wenkend financieel-economisch verdienvermogen. Een krachtige publiek-private samenwerking is daarbij cruciaal. Deze aanpak heeft de land- en tuinbouwsector altijd gekenmerkt en versterkt. Partijen pleiten er nadrukkelijk voor om deze vorm van samenwerking via een Agri-autoriteit te versterken. Dat is een platform waarin op basis van gelijkwaardigheid publiek-private samenwerking wordt aangegaan. Het is nadrukkelijk geen gremium om 'draagvlak' bij de sector op te halen, maar juist om op basis van zeggenschap en eigenaarschap tot een gedeelde verantwoordelijkheid te komen. Willen we uit de tegenstelling 'overheid' versus 'sector' komen, dan is dergelijk initiatief onmisbaar. Bovendien biedt het tegenwicht aan de neiging tot rigide tekentafeloplossingen of nieuw beleid dat volstrekt niet aansluit bij de realiteit van voedselketens.

Middelvoorschriften en doelen gebaseerd op algemene sectorgetallen of parameters buiten het bedrijf zorgen voor veel weerstand. Het is daarom van groot belang dat de komende jaren wordt ingezet op het ontwikkelen van meetbare doelparameters voor individuele bedrijven en/of percelen. Vervolgens dient te worden gekozen voor een uniforme monitoring op bedrijfsniveau. Prioriteit ligt daarbij op sensor- en datasystemen voor emissies op stalniveau, de transitie naar groene circulaire meststoffen en uniforme parameters voor emissies buiten het perceel en biodiversiteit in het perceel. De eerder genoemde Agri-autoriteit is bij uitstek geschikt om op dit belangrijke thema in een publiek-private samenwerking stappen te zetten.

Transities gaan gepaard met risico's voor de individuele boer en teler. Een risicofonds, dat de kosten op zich neemt als een voorgenomen (maatschappelijk gewenste) transitie anders uitpakt dan in het oorspronkelijke businessmodel opgenomen, is cruciaal om meer ondernemers de kans te geven een gewenste omschakeling te maken. Partijen pleiten eveneens voor het invoeren van een fiscale klimaatreserve voor de agrarische sector om inkomensgevolgen van klimaat- en marktverstoringen op te vangen met winst uit betere tijden. Deze reserve dient fiscaal gunstig te worden behandeld.

Nederlandse boeren en tuinders voldoen in belangrijke mate aan tal van duurzaamheidseisen. Een eventuele CO2-taks op Europees niveau en toegepast op alle voedingsmiddelen waar dan ook geproduceerd zal innovatie aanjagen en zal gelet op onze duurzaamheidsprestaties in het voordeel van de Nederlandse agrarische sector kunnen werken. Dit streven sluit bovendien aan bij de Green Deal. Onze voorstellen zetten in op een sector die er mag zijn. Financieel en qua beeldvorming, zowel regionaal, nationaal, Europees als internationaal. Het is een sector die zijn plek heeft binnen onze samenleving, met aandacht voor gezond voedsel, een gezonde leefomgeving en gezonde mensen. Dat kan alleen wanneer beleid samen met de sector wordt gemaakt. Wanneer de blijvers in de sector het initiatief nemen. Onze voorstellen doen daarvoor een belangrijke bijdragen, die we graag nader toelichten en uitdiepen.