Draagvlak voor mestverwaarding groeit

De landbouw heeft veel waarde voor Nederland, stelt directeur Jan Roefs van het Nederlands Centrum Mestverwaarding (NCM). 'Het beeld over circulariteit en de gewenste situatie worden steeds concreter waardoor de overheid en het bedrijfsleven elkaar steeds beter begrijpen en meer samen optrekken', zegt hij.

'Doel is toekomstperspectief voor boeren en een sterk gewaardeerde landbouw in Nederland zonder milieuproblemen en meer gesloten kringlopen met onder meer kunstmestvervangers.'

Kunstmestvervangers

Zo is er een investeringssubsidieregeling in de maak die de productie van kunstmestvervangers moet stimuleren. Hiervoor stelt de overheid in de komende tien jaar zo'n 48 miljoen euro beschikbaar. Daarvan komt 33 miljoen euro uit het Klimaatakkoord en 15 miljoen euro uit de stikstofenveloppe.

Miljoenen euro's vanuit de sectoren en het bedrijfsleven, zoals 8 miljoen euro voor achtergestelde leningen van het Mestinvesteringsfonds, komen daar nog bovenop. Dit bewijst dat er breed draagvlak is om de landbouw op het terrein van mineralen te verduurzamen.

Adequate regelgeving

Verplichting tot mestverwerking is opgenomen in de contouren van het nieuwe mestbeleid. De exacte invulling daarvan is nog niet bekend, maar adequate regelgeving rondom het verwerken van mest is volgens Roefs nodig.

'Mestverwerkingsproducten zijn essentieel in het sluiten van mineralenkringlopen en het gezond houden van de bodem. Mestverwaarding wordt geïntegreerd met de aanpak van andere relevante dossiers in de agrarische sector zoals de klimaatopgave, terugdringen van emissies en circulaire economie.'

Almanak nutriëntenkringloop

Maar de neuzen van overheden, onderzoek, belangenorganisaties en het bedrijfsleven staan nog niet adezelfde kant op, blijkt uit de vele initiatieven op het gebied van kringlooplandbouw. Dit komt naar voren in de publicatie 'Nutriëntenkringloop almanak 2021' die NCM samen met het POP3-bureau, Wageningen University & Research en TKI Agri & Food heeft opgesteld.

Hierin zijn 88 lopende projecten vermeld die subsidie krijgen uit verschillende potjes. Die projecten zijn onder te verdelen in drie thema's: mestverwaarding, kringlopen sluiten op regionaal niveau en gebruik van organische reststromen ter behoud en verbetering van bodemvruchtbaarheid.

'Onderzoeken blijken nogal versnipperd te gebeuren, maar de intentie om kennis te bundelen en van elkaar te leren wordt breedgedragen', constateert de NCM-directeur. 'Ook blijkt dat de overheid en Brussel op veel terreinen dezelfde agenda hebben als de landbouw zelf. Wel is het zo dat het tempo om bijvoorbeeld regelgeving aan te passen wat sneller zou moeten kunnen.'

Nieuwe stalsystemen

De verwachtingen zijn hoog van het project 'Betere stal, betere mest, betere oogst'. Vijf provincies, elf leveranciers van staltechnieken en boerenorganisaties werken vier jaar lang samen bij het optimaal toepassen van meststromen uit nieuwe stalsystemen in de rundvee-, varkens- en kalverhouderij.

Tegelijkertijd werken deze partijen integraal aan het verlagen van de emissies. Doel is de totale stikstofuitstoot en klimaateffecten in de keten minimaliseren.

Groen gas

'Nieuwe stalsystemen met het scheiden van vaste mest en urine in de stal en die fracties apart opslaan bieden veel perspectief. Zo lijkt het erop dat de verse organische vaste fractie vooral uit de varkenshouderij interessant is om groen gas uit te winnen', zegt Roefs.

'Hiermee kan de varkenshouderij invulling geven aan de opgave van het Klimaatakkoord om in 2030 2 miljard kuub klimaatneutraal gas te produceren. Met windmolens en zonnepanelen kan zoiets niet, dus zie ik vergisting als een grote kans.'

Stoppende varkenshouders

Op korte termijn zorgen stoppende veehouders en het uit de markt halen van varkensrechten voor een structureel lagere nationale mestproductie. Toch is de noodzaak van mestverwerking in de circulaire economie volgens de NCM-directeur duidelijk. 'Met verschillende mestproducten is beter te sturen op bodemgezondheid en de productie van gewassen', zegt hij.

'Het ministerie van LNV heeft eind vorig jaar een visie op het toekomstig mestbeleid gepresenteerd en daarin wordt dat nadrukkelijk onderstreept. Met het aanwenden van drijfmest op grondgebonden bedrijven en toepassen van vloeibare kunstmestvervangers op landbouwgronden rond verwerkingslocaties blijft het grootste deel van het mestvolume in de regio's. Daar is voldoende ruimte voor.'

Export

Mestkorrels en compost zijn prima organische producten voor afzet op langere afstand of export. Zeker in het buitenland zijn akkerbouwers bereid daarvoor te betalen. Omdat de beschikbaarheid van organische meststoffen daar verre van vanzelfsprekend is, hebben die producten veel waarde. Dat is aan duurzamer dan mest, al dan niet ontsmet, net over de grens afzetten', vindt Roefs.