Brabantse burger wil lowtech en kleinschalig

Hoe ziet het Brabants landschap eruit in 2050? Wordt het een hightechwereld met oogstrobots, hypermoderne logistiek en grootschalige landbouw, of ziet de gemiddelde Brabander liever veel natuur, kleine kringlopen en lowtechbedrijvigheid? Uit vier toekomstscenario's van het landschap konden boeren, burgers en buitenlui kiezen.

Op initiatief van ZLTO en Brabants Landschap konden burgers gedurende vier weken met de app Panorama Brabant 2050 via hun mobiele telefoon in de toekomst kijken en zelf hun voorkeuren aangeven. Het doel van deze campagne is volgens projectmanager Jan Buijs bewustwording. 'We willen de gewone Brabander laten zien wat hun rol is als consument en welke invloed hun keuzes en gedrag hebben op het landschap van de toekomst. En andersom: dat het landschap van de toekomst bepaalt wat er in 2050 te koop is.'

Met een keuze voor een van de vier scenario's komen direct ook de bijkomende gevolgen in beeld. Wat betekent een bepaald scenario bijvoorbeeld voor de inkomens van boeren en tuinders, biodiversiteit, voedselprijzen en werkgelegenheid in de agrarische sector?

Boeren rond de kern

Vijfhonderd Brabantse burgers namen de moeite om hun keus te bepalen en vandaag werd duidelijk welk landschap de voorkeur heeft. Het scenario 'Boeren rond de kern', met lowtech en kleinschalig als kernbegrippen, mag op de meeste 'stemmen' rekenen.

In dit scenario begeeft de Brabantse agrofoodsector zich in de vrije Noordwest-Europese economische zone: Nederland met een cirkel van pakweg 300 kilometer daarbuiten. Buitenlandse handel is relatief beperkt en vindt plaats met buurlanden. Nederland – en dus ook Brabant – wil in hoge mate zelfvoorzienend zijn.

Import uit een beperkter gebied betekent ook een minder gevarieerd aanbod in voeding, wat ook duurder is. Het wegvallen van een deel van de export leidt tot minder bedrijven met een lagere intensieve (niet-grondgebonden) agrarische productie. Ook is er plek voor bedrijven met grondgebonden voedselproductie, met neventakken als (duurzame) energieopwekking, zorg en recreatie.

De werkgelegenheid in de landbouw neemt in dit scenario af, maar de inkomenskansen van de boeren nemen toe. Genoeg voedsel voor iedereen om ons heen is belangrijk in dit scenario. Omdat de verstedelijking is afgenomen, wordt de vrijgekomen ruimte in landelijk gebied naast voedselvoorziening ook intensief benut voor bewoning en energievoorziening. De biodiversiteit om ons heen neemt toe.

Voorkeuren

ZLTO-bestuurder Hendrik Hoeksema en Jan Baan, de inmiddels afgezwaaide directeur van Brabants Landschap, reageerden vanmiddag op de uitslag en lichtten hun eigen voorkeur toe. 'Boeren rond de kern blijkt ook mijn voorkeur. En de Food Factory met veel hightechlandbouwbedrijven vlak daarachter', trapt Hoeksema af. 'Ik denk dat we uiteindelijk van allebei deze landschappen iets zullen terugzien in de toekomst. Dat er boeren en tuinders zijn die produceren voor de lokale en Nederlandse markt en dat er ondernemers zijn die hun verdienmodel vinden in de export.'

Volgens de ZLTO-bestuurder is er geen 'goed' of 'fout' scenario. 'Het moet aanzetten tot nadenken en kan voor ZLTO, de provincie en ook andere belanghebbenden in het Brabantse landschap input vormen voor de visievorming.'

Mee blijven denken

Hoeksema is naar eigen zeggen 'supertevreden' over Panorama Brabant 2050. 'Ik roep de vijfhonderd deelnemers op om ook de komende jaren met ons mee te blijven denken over de invulling van het Brabantse landschap. Misschien vraag ik ze wel om zitting te nemen in een klankbordgroep.'

Baan had de enquête ook ingevuld en kwam uit bij het scenario 'Hightech, kringlopen' waarbij de afzet van de agrarische sector is gericht op Europa. 'Natuurlijk zie ik graag zoveel mogelijk natuur, maar ik ben ook realistisch en we gaan niet terug naar vroeger.'

Landbouwgedeputeerde Elies Lemkes-Straver (CDA) kon er niet bij zijn, maar ze had een videoboodschap voor Hoeksema en Baan in petto. 'Ik zie Panorama Brabant 2050 als een instrument voor meer bewustwording, zodat mensen zelf meer gaan nadenken over het voedselsysteem. Innovatie blijft in mijn ogen de basis van vernieuwing en verduurzaming en dus ook van andere systemen van bedrijfsvoering en samenwerking. We nemen de resultaten mee in het beleidskader Landbouw en Voedsel.'