Opbrengst lager bij keuze hybride landbouw

Achtergrond Akkerbouw Han Reindsen 13 maa 2021 om 13:00uur

De land- en tuinbouw moet naar de toekomst toe zich niet blijven richten op een maximale opbrengst, maar ook aandacht schenken aan humus en bodemleven. Boeren moeten zich met hybride landbouw namelijk ook richten op CO2-vastlegging in de bodem. Dat zou mogelijk 1.000 euro per hectare kunnen opleveren.

Opbrengst+lager+bij+keuze+hybride+landbouw

Dit verhaal komt van Michael Horsch, oprichter van landbouwmachinefabrikant Horsch Maschinen in het Duitse Schwandorf. Tijdens het webinar van Betere Bodem op 4 maart, georganiseerd door AgriMedia/Landbouwmechanisatie, zou je een verhaal verwachten over machines, maar daar ging het niet over.

Horsch pleit voor het afbouwen van mechanisatie en chemie, zodat bodem en bodembiologie een grotere rol gaan spelen. 'De huidige landbouw moet toekomstbestendiger worden. We moeten als landbouw werken met de natuur. Bij de vraag wat de plant nodig heeft, moeten we kijken naar de bodem.'

Chemische aspecten

Na de Tweede Wereldoorlog was alle aandacht gericht op een hoge opbrengst en goedkoop voedsel. De landbouw richtte zich daarom vooral op chemische aspecten van de bodem (inzet van kunstmest) en minder op biologische en fysische aspecten. 'Natuur en bodem krijgen dan geen aandacht', zegt Horsch.

De landbouw moet zich vooral richten op de biologische aspecten

Michael Horsch, oprichter Horsch Maschinen

Nu hebben we te maken met klimaatverandering en aantasting van het milieu. De Green Deal is de Europese routekaart om de economie van de EU duurzaam te maken door klimaat- en milieuproblemen aan te pakken. Horsch: 'De landbouw moet zich in eerste instantie richten op de biologische aspecten en het minst op chemische aspecten. Daardoor gaat de opbrengst iets terug, maar het organischestofgehalte neemt toe.'

Door meer aandacht voor humus kunnen boeren 5 tot 10 ton CO2 per hectare per jaar opslaan. Horsch wijst op een vrij recente uitspraak van Herbert Diess, CEO van de Volkswagen Group, die een prijs van 100 euro per ton CO2 niet raar zou vinden. Dit kan de industrie en particulieren overtuigen om meer te doen zonder CO2-uitstoot. 'Met 100 euro per ton is een opbrengst mogelijk van 1.000 euro per hectare. Interessant voor boeren', zegt Horsch.

Stabiele humus

De landbouw moet zich meer richten op stabiele humus in de bodem. Toedienen van compost is simpel, maar Horsch vindt het geen goede methode. Composteren van organische reststromen is van nature een traag verlopend proces. Door het product regelmatig te mengen, is het proces te versnellen. 'De extra zuurstof zorgt ervoor dat compost uiteindelijk veel koolstof verliest', zegt Horsch.

Microbacteriële carbonisatie geeft volgens Horsch minder verlies aan koolstof. Het eindproduct bevat stabiele koolstof en draagt volgens hem beter bij aan de opslag van CO2 in de bodem. 'Het is nieuw, door Nederland niet beproefd en nog geen bewezen techniek.'

Biodiversiteit

Meer aandacht voor biologische aspecten is volgens Liesje Mommer, hoogleraar Plantenecologie en Natuurbeheer aan Wageningen University & Research, ook nodig om de biodiversiteit te herstellen. 'Het verlies aan biodiversiteit is immens groot, zo blijkt uit het Ipbes-rapport. Het bedreigt het functioneren van de maatschappij. De mens is de oorzaak. We moeten ermee aan de slag, want het is een van de grootste risico's in onze samenleving.'

De bodem speelt een centrale rol bij het herstel van de biodiversiteit. Bij haar onderzoek kijkt Mommer daarom vooral naar de biodiversiteit onder de grond. Daar zit meer dan de helft van de plantenbiomassa.

Duurzamere teelt

Meer kennis van plantenwortels en de interacties met bacteriën en schimmels kan zorgen voor een duurzamere teelt met weerbaardere gewassen. 'Meer soorten planten geven een hogere productie. Dat kan bijvoorbeeld met mengteelt of strokenteelt. Pixel cropping, met in ieder vakje een ander gewas, is een techniek voor de toekomst.'

Uit onderzoek blijkt dat er een rechtlijnig verband is tussen plantenbiodiversiteit en de hoeveelheid biomassa per vierkante meter en daardoor ook de hoeveelheid koolstof in de bodem. Meer plantensoorten zorgen door de betere doorworteling van de bodem voor een hoger koolstofgehalte. Bij de koolstofvastlegging is er een link te leggen met de nutriëntenbeschikbaarheid, ziekten en plagen, bodemstructuur en de infiltratiecapaciteit van water.

Lagere ziektedruk

Een actief en divers bodemleven leidt tot lagere ziektedruk in de bodem, zegt Mommer. 'We moeten een balans vinden tussen good and bad guys. Bij minder bodemverstoring krijgen good guys meer kans. Het is nog niet duidelijk wat de beste combinaties zijn en hoe we het kunnen sturen.' Zij denkt dat er over vijf jaar stappen zijn gezet om telers de weg te wijzen over hoe ze 'the underground' kunnen sturen.

André Jurrius schenkt aandacht aan humusopbouw

André Jurrius heeft een 150 hectare groot biologisch-dynamisch bedrijf in Randwijk, in de Betuwe. Hij teelt aardappelen, uien, rode bieten, kolen, pompoenen en ook tarwe, spelt, quinoa, lupine en grasklaver. 'Voordat ik de gewassen ga telen, is het bouwplan al verkocht. Ik weet wie in de markt wat en wanneer nodig heeft.' Grasklaver laat Jurrius twee jaar staan. Het gewas zorgt voor minder onkruiddruk en een betere beworteling. 'Het is een mooie voorvrucht voor uien, maar grasklaver weghalen zonder ploegen is een uitdaging. Het is topsport om uien goed te laten groeien na grasklaver.' Jurrius heeft lastig bewerkbare rivierklei. 'De bodem staat constant centraal, het hele jaar rond', zegt de teler, die de gronden lange tijd heeft geploegd. 'Ik zag het als een verzekeringspremie.' Het afgelopen najaar heeft hij definitief gekozen voor niet-kerende grondbewerking. Daarmee kan hij meer aandacht schenken aan bodembiologie en humusopbouw.