Bodem verdient lucht, stalmest en wormen

Marinus de Vries wandelt over een van zijn weidepercelen in Stolwijk. Het gras komt tot over zijn zwarte klompen. In de buurt van de greppel wordt de veengrond drassig. 'Ik heb nog werk te doen vandaag', lacht de veehouder. 'Kijk, het water kan niet goed weg. Het is tijd om de duikers weer open te maken.'

Hij houdt dit klusje goed bij, want er mag beslist geen regenwater op het perceel blijven staan. De Vries houdt van een luchtige bodem. Het liefst met veel wormen en een goede beworteling. Hij vindt het logisch om goed voor de grasmat te zorgen. 'Ik haal er al het voer voor de koeien vanaf. Verzorg ik het niet goed, dan gaat het ten koste van de opbrengst en kwaliteit.'

Slecht ontwaterde grond

De Zuid-Hollandse melkveehouder is extra kritisch op een goede waterhuishouding omdat hij op matig tot slecht ontwaterde grond boert. In zijn polder ligt het grondoppervlak slechts 30 tot 40 centimeter boven het slootwater.

Op de vraag wat hij doet om z'n bodem gezond te houden, moet De Vries even nadenken. 'Tja, eigenlijk is het niks bijzonders. Ik probeer de bodem gewoon te ontzien.' En dat betekent dat hij een drassige grasmat niet met zijn trekker berijdt. Hij stelt liever de voorjaarsbemesting uit dan dat hij de zode kapotrijdt.

Lage bandenspanning

De loonwerker dient mest toe met de sleepslang, maar niet voordat de veehouder hem eerst vriendelijk heeft gevraagd de bandenspanning onder de 1 bar te brengen. 'Ik heb liever weinig lucht in de banden, en veel lucht in de bodem.'

Ook bij het oogsten van het gras houdt De Vries rekening met het gewicht. Hij ziet niet graag een overvolle wagen over het perceel rijden. 'Dan maar een vracht extra laden.'

De melkveehouder draait mee in het project 'Met minder druk meer lucht in de bodem' van Proeftuin Trots op de Krimpenerwaard. Bij de deelnemers werd gekeken naar de rijsporen in percelen. Deze gaan ten koste van het bodemleven en de grasopbrengst. Uit de praktijkproef bleken de graspercelen van De Vries de minste rijsporen te hebben.

Dichtere zode met weidegang

Volgens de melkveehouder is weidegang ook gunstig voor de bodem. Naast het bodemleven stimuleert het ook nog uitstoeling van gras en dat zorgt weer voor een dichtere zode. 'Op percelen waar boeren veel maaien, valt het me op dat de zode veel opener is. Deze droogt sneller uit.'

De veehouder probeert zijn graszoden zoveel mogelijk te sparen. Dat betekent dat hij niet aan graslandvernieuwing doet. Ruim twintig jaar geleden liet hij voor het laatst een perceel opnieuw spitten, kilveren en inzaaien. Daarna niet meer. 'Koeien vreten net zo graag op de oude percelen. Dus waarom zou ik ze dan herinzaaien?'

Stokoude graspercelen

Die graspercelen waar de Vries het over heeft, zijn inmiddels stokoud. Net zo oud als de polder. En ze doen niet onder voor de andere weilanden. De gemiddelde opbrengst van alle percelen schat hij op 13 ton droge stof per hectare. 'Met vijftig losse percelen is het onbegonnen werk om de werkelijke opbrengst per perceel uit te rekenen.'

Een enkele keer geeft De Vries een perceel een oppepper door er een laag bagger (20 tot 30 centimeter) op te brengen. Meteen daarna strooit de veehouder er met de kunstmeststrooier graszaad overheen. 'Dit doen we dan in het najaar. Een perceel knapt er ontzettend van op. Maar je moet wel geduld hebben, want door de vorst, nattigheid of koude wind wil het zaad niet altijd aanslaan. In het voorjaar moet er dan opnieuw graszaad op.'

Graszaad

Ook is de veehouder alert op kale plekken in zijn grasland. Hij behandelt ze pleksgewijs met een wiedeg en zaait er nieuw gras in. Vroeger voegde hij regelmatig graszaad toe aan het kunstmest in de kunstmestrooier, maar nu hij alleen vloeibare kunstmest toedient, 100 kilo zuivere stikstof per hectare per jaar, kan dat niet meer.

Jaren geleden is de Zuid-Hollander gestopt met nitraatkunstmest. Ook die keuze is in het belang van de bodemgezondheid. 'Ik heb de indruk dat nitraat de bodemvruchtbaarheid een knauw geeft. Ook jaagt het de grasgroei te veel aan. Zonder nitraat groeit het rustiger.'

Bemesten met stalmest

Eens per jaar verwijdert de melkveehouder de stalmest uit de vrijloopstal. Alle graspercelen worden voorzien van een laagje rijke stromest, 20 ton per hectare. 'Op onze veengrond is het organischestofgehalte al erg hoog. Maar de stalmest maakt de bodem nóg actiever, heb ik het idee.'

De Vries is voorzichtig met bekalken. Kalk verhoogt de zuurgraad, waardoor het bodemleven en de mineralisatie worden gestimuleerd. 'We houden het bij een gift van 200 tot 300 kilo schelpenkalk per hectare. Meer niet, anders zijn we de veengrond aan het opstoken.'