Boerenvoorman Harrie Verkampen: 'Mijn beste vrienden waren eens mijn vijand'

Het tegeltje in de voorgevel laat er geen twijfel over bestaan: dit is de ouderlijke boerderij van Harrie Verkampen, vierde generatie boer van oma's kant. De varkensstallen zijn in 2004 gesloopt, nadat hij gebruikmaakte van de ruimte-voor-ruimteregeling, een overheidsmaatregel uit de jaren negentig die met zijn medewerking tot stand was gekomen.

De boerderij, aan de rand van het Brabantse dorp Gemert, stamt uit 1877. Veel oude elementen zijn behouden gebleven, zoals de voorkamer met houtkachel en houten panelen. Hier bezochten jarenlang tientallen dorpsgenoten en collega's hem via de achterdeur. Nog voordat de voormalig wethouder bezoek van hen kreeg op het gemeentehuis, voerde hij vele persoonlijke gesprekken aan de keukentafel. 'Dan hadden mensen tijd om erover na te denken en stond de richting al min of meer vast.'

Verkampen is een rijzige man. Hij moet indruk hebben gemaakt als bestuurder, politicus en actievoerder. Pas sinds enkele jaren heeft de ouderdom enigszins vat op hem gekregen, toen hij werd getroffen door parkinson. Door de medicijnen is de ziekte onder controle en kan Verkampen naar eigen zeggen nog veel doen.

Markant bestuurder

Volgens de schrijvers van het boek was Verkampen een markant bestuurder. Ze spraken met tientallen mensen die hij in zijn carrière is tegengekomen. Onder hen oud-gedeputeerde Pieter van Geel en voormalig NCB-voorzitter Ad Latijnhouwers. Ruim veertig jaar was hij gemeenteraadslid en wethouder in Gemert.

Verkampen stond ook op de barricaden voor de boeren, onder meer tijdens de mestboycotactie 'Den Haag, wij zijn het zat' in de jaren negentig. Hij was toen hoofdbestuurder van de NCB. In die verschillende rollen heeft hij zijn stempel gedrukt op het maatschappelijke en politieke leven. Door zijn grote netwerk reikte zijn invloed tot op het Binnenhof.

De oud-bestuurder was volgens ingewijden vooruitstrevend in zijn ideeën, creatief in het oplossen van problemen en bloedfanatiek. De varkenshouder stond pal voor de landbouw en de ontwikkelingen in het buitengebied. 'Ik kwam er al vroeg achter dat ik via deze weg dingen in beweging kon krijgen.' Hij deed de dingen nooit voor zichzelf, maar altijd voor anderen. 'Ik dacht altijd mee met mensen die iets te wensen hadden, iets wilden bouwen of veranderen.'

Stevige discussies

Hij was ook eigenzinnig en hield van stevige discussies. 'Ik vond het niet erg als mensen het oneens met me waren. Mijn beste vrienden waren eens mijn vijand. Doordat ik een van hen was, vertrouwden ze me en kreeg ik hen mee.'

'Nee', kende Verkampen dan ook niet. 'Ik wilde altijd kijken hoe het wel kan. Voor alles was een oplossing, maar mensen moesten het wel zelf doen.' Het omgekeerde is volgens Verkampen nu vaak het geval. 'Beleidsmakers hebben te weinig kennis van zaken, verdiepen zich onvoldoende in onderwerpen en zijn vaak weinig creatief.'

Slechts één keer ging het fout. In 2013 kreeg Verkampen een taakstraf opgelegd, omdat hij als wethouder een champignonhouder had laten weten dat zijn bouwvergunning rond was, terwijl dat niet het geval was. Hij wordt nog altijd emotioneel als hij erover vertelt. 'Door een ambtelijk misverstand, kwam de ondernemer niet in aanmerking voor EU-subsidie en dat wilde ik rechtzetten. Ik had dat anders moeten doen.'

Niet de straf die volgde deed de oud-politicus pijn, wel de kwaadsprekerij die erop volgde. 'Gelukkig zijn de meeste mensen altijd in me blijven geloven.' Tijdens de verkiezing die op deze gebeurtenis volgde, werd Verkampen met 1.600 voorkeursstemmen gekozen in de gemeenteraad, ofwel door 1 op de 8 kiezers, terwijl hij op plek vijftig stond.

Vaker nek durven uitsteken

Terugblikkend concludeert hij dat bestuurders vaker hun nek zouden moeten durven uitsteken. Vooral als ze zelf een fout hebben gemaakt. 'Zonder fouten te maken, kun je niet besturen. Je moet voortdurend afwegingen maken. Wel moet je fouten rechtzetten en de verantwoordelijkheid op je nemen. Dat heb ik gedaan.'

Aan het eind van de jaren negentig zorgden de varkenspest, de steeds strenger wordende milieueisen en het feit dat steeds minder agrarische ondernemers perspectief zagen in de toekomst dat beleidsmakers overgingen tot een grondige aanpak van de problematiek in het buitengebied.

Met Harrie Verkampen voorop stelde de fusiegemeente Gemert-Bakel zich kandidaat om de nieuwe wetgeving uit te proberen. En met succes: de aanpak kwam mede model te staan voor een herschikking van het platteland in andere gebieden.

'Ik wist de mensen ervan te overtuigen dat de weg vooruit de enige juiste was. Veranderingen houd je niet tegen. Je kunt beter meebewegen en het beleid naar je hand zetten. We liepen als bestuur voorop, maar gingen niet zo ver dat mensen ons niet meer volgden. En als het beleid te ver dreigde te gaan, dan klommen we op de barricaden, zoals tijdens de mestwetgeving midden jaren negentig.'

Ook nu hij al een aantal jaar is gestopt als politicus, heeft Verkampen nog invloed. Zo heeft hij er mede voor gezorgd dat het Brabantse college eind 2019 viel vanwege de strenge milieuregels voor veehouders. 'Ik vond dat het CDA meer aan de boeren moest denken die de partij altijd hadden gesteund.'