Voortgang verduurzaming verdeelt Kamer

Over de verdeling van de budgetten is nauwelijks gesproken tijdens de behandeling van de begroting voor het landbouw- en natuurbeleid in 2021. Het debat ging vooral over de voortgang van de plannen van landbouwminister Carola Schouten met kringlooplandbouw, de veehouderij en betere verdienmodellen.

Deze begroting is de laatste die Schouten heeft opgesteld in deze kabinetsperiode. Voor een aantal Kamerleden aanleiding om terug te blikken op de afgelopen jaren.

SP-Kamerlid Frank Futselaar verwijt de minister dat haar ambitieuze beleidsnotities amper zijn omgezet in concrete wetgeving, ondanks dat problemen daar om vragen. 'Denk aan kringlooplandbouw, gewasbeschermingsmiddelen en mestbeleid.'

Aan vergezichten geen gebrek, verzekerde hij. 'De horizon is nauwelijks meer zichtbaar vanwege alle stippen die wij daarop hebben gezet. Maar in de praktijk – in natuurgebieden, op de akkers en in de stallen – is weinig veranderd.'

'Kabinet heeft gefaald'

Deze mening werd in andere bewoordingen gedeeld door oppositieleden als Laura Bromet (GroenLinks), William Moorlag (PvdA) en Barry Madlener (PVV). 'De enige conclusie is dat dit kabinet heeft gefaald', aldus laatstgenoemde.

Ook Tjeerd de Groot (D66) ziet bij de minister, als enige van een coalitiepartij, een gebrek aan daadkracht. 'Ze heeft de sleutel, maar draait hem niet om. De natuur ligt nog steeds op zijn gat, boeren hebben nog steeds geen duidelijkheid en bouwbedrijven ontslaan mensen terwijl we een miljoen woningen willen bouwen. Het is tijd voor duidelijkheid, durf en daadkracht.'

Schouten verweert zich door te wijzen naar de concrete plannen die worden uitgevoerd in de veenweidegebieden en bij de inzet van laagrisicomiddelen in de gewasbescherming. De kern van haar antwoord luidde dat landbouw geen beleidsterrein is waarbij alles verandert met een druk op een knop. 'Het zijn langjarige trajecten, waarin veranderingen niet snel gaan en de veranderingen die er zijn altijd weer gepaard gaan met veel discussies.'

De minister vindt daarbij de fracties van CDA, VVD, ChristenUnie en SGP aan haar zijde. Carla Dik-Faber (CU): 'Je kunt toch niet verwachten dat een Mansholttijdperk van decennia in vier jaar is omgeturnd?' Ook SGP-Kamerlid Roelof Bisschop concludeert dat een omslag niet binnen een kabinetsperiode van vier jaar is geregeld. 'Het kost een generatie. Misschien vinden we dat vervelend en willen we het sneller, maar dat is de realiteit.'

Zorgen over verdienmodel

Een ander heikel punt is het verdienmodel van agrarisch ondernemers. Diverse Kamerleden spraken hun zorgen uit. Jaco Geurts (CDA) wees naar de toekomstige Basel IV-regelgeving. Daarbij wordt de kasstroom bepalend voor de financieringsruimte van een onderneming.

'Je kunt van boeren en tuinders toch niet vragen of ze willen investeren als de investeringsruimte zo onzeker is?', denkt Geurts. 'Voor alles geldt dat het economisch ook haalbaar moet zijn. Zonder een goed verdienmodel heeft iedere nieuwe stip op de horizon geen enkele zin.'

Schouten erkent dat een aantal zaken in Basel IV verontrustend zijn. 'Voor mij benadrukt dat nog maar eens dat wij juist al die stappen moeten zetten die ik in de ondernemersagenda heb aangekondigd, om te zorgen dat die boer een betere positie in de keten krijgt', zegt ze.

'Heel veel regelingen die wij hier bedenken, kosten geld. Uiteindelijk gaat het erom of die boer dat kan terugverdienen', aldus Schouten. 'Wij hebben daarin een verantwoordelijkheid, maar de samenleving als geheel zeker.'

Adbouwplan intensieve veehouderij

Coalitiepartij D66 diende een – in potentie – verstrekkend voorstel in. De Groot pleit voor een afbouwplan voor de hele intensieve veehouderij, vanwege zorgen om het risico voor omwonenden. De D66-politicus legde de link met het coronavirus, waarvoor mensen in gebieden met een slechte luchtkwaliteit gevoeliger zouden zijn.

Dit leidde tot een felle discussie in de Kamer, omdat er geen bewezen verband is tussen coronabesmettingen en veehouderijen. Schouten liet later ook weten niks in het voorstel te zien.

Onderzoek naar zoönosen

Het kabinet is wel voorstander van een breed onderzoek naar zoönosen en heeft een expertgroep in het leven geroepen. Die gaat in beeld brengen wat nodig is om het risico op het ontstaan van zoönosen zoveel mogelijk te verkleinen, ook in internationaal perspectief. Schouten wilde tijdens het debat niet op conclusies vooruitlopen.

De eendenhouderij stond ook ter discussie. SP'er Futselaar vroeg de minister om het afschaffen van de eendenhouderij te heroverwegen. En als dat niet gebeurt, om een toegang tot zwemwater voor deze dieren verplicht te stellen.

De Partij voor de Dieren vindt het zwemwater een zinloze tussenstap en vroeg daarom om directe afschaffing, ook vanwege een mogelijk risico op vogelgriep. De minister wees deze voorstellen af.

Vragen over de stikstofwet en -aanpak bleven tijdens het begrotingsdebat onbeantwoord. Deze onderwerpen worden binnenkort behandeld in de Tweede Kamer.

Schouten: 'NVWA opknippen is onverstandig'

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), of in elk geval de dierenwelzijnsteams, moeten worden weggehaald bij LNV en worden ondergebracht in bijvoorbeeld Justitie en Veiligheid. Dat hebben Partij voor de Dieren en PVV deze week voorgesteld. Veel partijen gingen tijdens het begrotingsdebat in op de problemen bij de NVWA. Zo is geblunderd bij de vernieuwing van de automatisering, is er sprake van structurele personele tekorten en zouden er te nauwe banden zijn tussen controleurs en slachterijen.

PVV'er Dion Graus stelt dat er een angstcultuur heerst, waarbij medewerkers die misstanden aankaarten worden weggepest. Minister Carola Schouten van LNV heeft een adviesraad naar de NVWA laten kijken. Op basis van deze adviezen verwacht ze verbetering. Dierenwelzijnsteams onderbrengen bij een ander ministerie zou volgens haar het toezicht meer versnipperen en inefficiënter maken.