Onenigheid Duitse coalitiegenoten over 'Agrarpaket'

Klimaat, milieu en landbouw zijn ook in de Duitse politiek hete hangijzers geworden. De Duitsers gaan volgend jaar op 26 september naar de stembus om een nieuwe Bondsdag te kiezen. De politici en hun partijen komen steeds meer in de campagnestand, en benutten elke mogelijkheid om zich bij de kiezers te profileren.

Klöckner had wat dat betreft de afgelopen maanden vrijwel alle winden mee om haar landbouwagenda op gunstige wijze voor het voetlicht te brengen. Zeker omdat Duitsland het afgelopen half jaar EU-voorzitter was: zij leidde het LNV-ministersberaad over het (toekomstige) gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB).

Opluchting

Klöckner slaagde erin de meest zware milieudoelen buiten dat nieuwe GLB te houden, tot opluchting van menige boer en tuinder. Er komt een proefperiode, de moeilijkste opgaven zijn doorgeschoven en de financiële bezuinigingen op het GLB-budget vielen ook best mee. Bovendien zorgde Klöckner ervoor dat de uitvoering van de landbouwplannen wordt overgelaten aan de EU-lidstaten zelf.

Door het Duitse voorzitterschap werd het geen Green Deal met een beetje Landbouw, maar Landbouw met een beetje Green Deal, geheel volgens de koers die Klöckner ook in eigen land wil varen. Dit laatste is tegen de zin van coalitiegenoot SPD, die geen genoegen neemt met 'uitgeklede' landbouwwhervormingen.

Investeringsfonds

Klöckner kon onlangs met veel tromgeroffel haar investeringsfonds voor boeren van 1 miljard euro presenteren. Van dat miljard is ruim 800 miljoen bestemd voor investeringen in nieuwe technologie die is gericht op het terugdringen van emissies uit mest en chemische gewasbeschermingsmiddelen. 140 miljoen is bestemd voor het beschermen van vogels en insecten door het aanleggen van akkerranden en houtwallen.

Ook wordt er 20 miljoen gereserveerd voor proefprojecten voor digitalisering van de landbouw en 24 miljoen voor innovatieondersteuning. Duitse boeren kunnen tot 40 procent - tot maximaal 500.000 euro - van hun investering als subsidie terugkrijgen.

Forse achterstand

Maar dat er naast het zoet ook wat zuur geslikt zal moeten worden, is voor velen al enkele jaren duidelijk. Milieuorganisaties, de Groenen en coalitiepartij SPD vinden dat het Duitse landbouwbeleid een forse achterstand moet inhalen. De Europese Commissie zit Duitsland ook achter de vodden. Zo moet het land vanaf 2021 werk maken van de nog steeds toenemende vervuiling van het oppervlaktewater. Zo niet, dan dreigt een Europese boete van 850.000 euro per dag. Ook moet Duitsland de voortdurende overbemesting aanpakken, anders dreigen ook hier EU-boetes. Klöckner zinspeelde deze week op een verbod op de import van Nederlandse mest.

Dat Klöckner de verduurzaming van de Duitse landbouw op de lange baan kon schuiven, komt deels door de politieke structuur van Duitsland. De uitvoering van het landelijke beleid is deels in handen van de 16 deelstaten. Die extra bestuurslaag heeft geleid tot regionale compromissen waarbij Berlijnse doelen vervaagden.

Coalitiediscipline

Om de Duitse landbouw weer op koers te krijgen, kondigde bondskanselier Merkel eerder al een 'Agrarpaket' aan. Over dit landbouwakkoord kunnen boeren, burgers, bedrijven en beleidsmakers meepraten.

Klöckner heeft haar voorwerk daarvoor inmiddels gedaan. Nu moet alleen SPD-milieuminister Schulze zich nog aan Merkels coalitiediscipline houden.