Schouten laat stikstofwet binnen vier jaar evalueren

De SGP toonde de grootste aarzeling bij de wet. Senator Peter Schalk gaf aan dat zijn partij moeite heeft met de stikstofwet. 'De SGP worstelt met de balans tussen het goede en het kwade.' Daarbij vinden de staatkundig gereformeerden vooral de reductiedoelen voor het jaar 2035 erg hoog. In dat jaar moet de stikstofemissie met 50 procent zijn teruggebracht, wat betekent dat bijna driekwart van de stikstofgevoelige natuur niet meer wordt aangetast door stikstofneerslag.

In de landbouwsector wordt het reductiedoel voor 2035 niet als realistisch gezien. Onder meer LTO Nederland deed de oproep aan de Eerste Kamer om dit doel uit de wet te schrappen. Zo ver ging de Eerste Kamer niet.

Haalbaar en betaalbaar

Schalk wilde wel een motie indienen om niet pas in 2028 de maatregelen te evalueren, maar binnen vier jaar. Wat hem betreft kan dat ook betekenen dat de doelstellingen worden bijgesteld, als blijkt dat ze onhaalbaar zijn. Ook het CDA vroeg daar aandacht voor. Beide partijen vinden dat eerder duidelijk moet zijn of de doelen voor 2035 ook echt haalbaar en betaalbaar zijn. Minister Schouten gaf aan het hiermee eens te zijn en zegde de evaluatie binnen vier jaar toe. Voor de SGP is dat een grote opluchting. Daarom zal de partij er naar alle waarschijnlijk ook mee instemmen. Op dinsdag 9 maart wordt erover gestemd in de Eerste Kamer.

Schouten sloot eerder een stikstofakkoord met de coalitiepartijen en SP, SGP en 50Plus. SP en 50Plus gaan ook in de Eerste Kamer waarschijnlijk akkoord. SP-senator Rik Janssen noemde de stikstofwet een simpel systeem. 'Er zijn eigenlijk drie knoppen waaraan kan worden gedraaid: het reductiedoel, het tijdspad en de maatregelen. Als een doel niet binnen de bepaalde tijd gaat worden gehaald, moeten er meer of andere maatregelen komen.'

Compromiswet

De landbouwminister erkende dat het een compromiswet is geworden. Aan de linkerkant gaan GroenLinks, PvdA en Partij voor de Dieren niet akkoord met de wet. Deze partijen vinden de reductiedoelen niet ambitieus genoeg. Aan de andere kant van het politieke spectrum kunnen de PVV, fractie-Nanninga (JA21), Forum voor Democratie en fractie-Otten waarschijnlijk om verschillende redenen niet akkoord gaan.

De PVV heeft vooral grote moeite met de rekenmodellen waarop het stikstofbeleid wordt gebaseerd. PVV-senator Marjolein Faber vindt het niet uit te leggen dat er onzekerheden van 30 procent in de rekenmodellen zitten, terwijl onder anderen boeren worden afgerekend tot twee decimalen achter de komma.

De minister kon tijdens het debat over een aantal zaken ook duidelijkheid verschaffen. Zo kon ze melden dat de eerste PAS-melders voor de zomer zullen worden gelegaliseerd. Tegelijkertijd werd duidelijk dat de legalisatie van alle PAS-melders nog wel enkele jaren gaat duren. In totaal is er 20 mol voor nodig. Als de wet is aangenomen, mag dat wettelijk gezien nog drie jaar duren. Dus de overheid krijgt tot in de loop van 2024 de tijd om PAS-melders van een vergunning te voorzien. Schouten hoopt dat dit sneller kan.

Sneller bedrijven opkopen

CDA en D66 vinden dat de tweede en derde tranche voor opkoop van de piekbelasters eerder moeten worden opengezet en bij voldoende interesse wellicht moeten worden verruimd. Daardoor ontstaat meer stikstofruimte en zullen PAS-melders eerder kunnen worden gelegaliseerd. Op dit moment moeten bedrijven daadwerkelijk stoppen als ze meedoen aan de opkoopregeling. Dat wil de minister voor de tweede en derde tranche aanpassen, waardoor de regeling aantrekkelijker wordt voor bijvoorbeeld jonge boeren die op een andere plek hun bedrijf willen voortzetten.

Op aanbeveling van de Eerste Kamer gaat Schouten in gesprek met de minister van Financiën om te kijken of het budget voor de opkoopregeling kan worden verruimd. Verschillende partijen willen dat de uitkoopregeling niet vrijwillig is, maar verplicht wordt voor piekbelasters. Zover wil Schouten niet gaan. Dit zou onteigening betekenen. Eerder liet ze weten dat dit niet alleen veel tijd kost, maar ook het draagvlak in de sector voor stikstofreductie ondermijnt.

Bewijsbrief voor banken

Er zijn bedrijven die lastig financiering bij banken kunnen krijgen voor bedrijfsontwikkeling, omdat ze nu niet over de juiste vergunningen beschikken. Bedrijven die hierdoor moeilijkheden hebben, wil minister Schouten een bewijsbrief verlenen. Een PAS-melder met bijvoorbeeld plannen voor uitbreiding of verbouwing kan zich bij het ministerie melden. Het ministerie kijkt vervolgens naar de situatie en verleent de bewijsbrief. Daarmee kunnen banken zien dat de vergunning in aantocht is en wordt verleend zodra de stikstofruimte beschikbaar is. Schouten is daarnaast nog steeds in gesprek met de banken om ze meer zekerheid te geven.

Er werden ook nog diverse vragen gesteld over het 'bijplussen van natuur' in het Aerius-rekenmodel voor vergunningverlening. Volgens Schouten is daar geen sprake van. Tot 2017 waren de te beschermen gebieden niet volledig ingevuld in het systeem, die zijn er naderhand bijgekomen. Daarnaast zijn er zoekgebieden uit voorzorg ingetekend. Die worden er nu in oktober uitgehaald, bij een nieuwe 'release'. Het meetnetwerk voor stikstof wordt op dit moment uitgebreid. Nog dit jaar worden de meeste nieuwe meetpunten operationeel. In 2022 kunnen de metingen worden gebruikt voor rekenmodellen.

Landbouwakkoord

In de Eerste Kamer werd de mening breed gedeeld dat het verdienvermogen voor de landbouw moet worden verbeterd. Net als de opvatting dat boeren en tuinders duidelijkheid moeten krijgen voor de lange termijn. De minister geeft uitvoering aan de motie van Roelof Bisschop (SGP) hiertoe. En ze werkt aan een landbouwakkoord waarin dit centraal staat.

De Sociaal-Economische Raad (SER) gaat de verkenning van het landbouwakkoord uitvoeren. Het voordeel hiervan is volgens Schouten dat de SER bij de kabinetsformatie aanschuift. Daardoor kan het landbouwakkoord gelijk worden ingebracht bij de formatie van het nieuwe kabinet na de verkiezingen.