Biokennis moet consument verleiden tot overstap

De Europese Commissie (EC) zet in de in mei 2020 gepresenteerde boer-tot-bordstrategie sterk in op het stimuleren van biologische voedselproductie en -consumptie. Het doel is om de lidstaten te helpen zowel de vraag naar als het aanbod van biologische producten te stimuleren.

De omvang van het biologisch areaal in de EU bedraagt nu ongeveer 8 procent. Het EC-plan betekent dus een verdriedubbeling van het areaal in de komende tien jaar terwijl dat de afgelopen 10 jaar maar ongeveer 65 procent bedroeg.

Hoewel het doel voor de hele Europese Unie is gesteld en niet per land, is de verwachting dat ook Nederland een steentje moet bijdragen. In Nederland is de omvang van het biologische areaal nu nog een kleine 4 procent van het totaal.

Er zit een risico aan snelle areaalgroei. De afzetmarkt moet de extra productie absorberen. Dat risico is de afgelopen jaren gebleken bij onder meer de varkenshouderij. In de jaren 2016 en 2017 is het aantal biologische varkenshouderijen fors gegroeid, waardoor het aanbod van biologisch varkensvlees in Nederland steeg. Dat zorgde er echter voor dat de prijs onder druk kwam te staan.

Verkoop aanjagen

De markt meekrijgen is prioriteit nummer één, zegt Michaël Wilde, directeur van Bionext. Als ketenorganisatie voor de biologische landbouw en voeding weet Bionext hoe de markt in elkaar zit. Wilde ziet op vier vlakken mogelijkheden om verkoop van biologische producten aan te jagen.

Zo vindt hij dat de waarde van biologisch beter voor het voetlicht kan worden gebracht bij de consument. ‘We denken dat de consument sneller bereid is meer te betalen als de consument beter snapt hoe biologisch werkt. We kunnen dat uitleggen met betere communicatie in het schap. Zo willen we de markt stimuleren. Ik denk dat het dan hard kan gaan. Daarvoor hebben we boeren in alle sectoren nodig.’

Ook Wouter Floot, commercieel directeur bij distributeur van biologische ingrediënten Tradin Organic, denkt dat hier nog een wereld is te winnen. ‘De communicatie moet gaan over biodiversiteit en bodemkwaliteit. Als voorlichting gaat over wat biologisch echt inhoudt, zal dat nieuwe consumenten over de streep trekken.’

Meer innovatie

Floot denkt verder dat de biologische sector zich innovatiever kan opstellen. ‘Het aanbod bestaat vaak uit biologische varianten van gangbare producten. In de Verenigde Staten is de biologische sector meer innovatief en dat leidt tot andere producten die weer nieuwe groepen consumenten aantrekken.’

Wilde ziet ook andere mogelijkheden om de verkoop van biologische producten een flinke impuls te geven. Hij verwijst naar een proef met biologische melk die in twee supermarkten is gehouden. Daarbij is onder meer de positie in het melkschap aangepast. Zo stond de biomelk niet langer onderin, maar middenin het schap. Ook werd het prijsverschil met gangbare melk kleiner gemaakt. Hoewel het onderzoek nog niet helemaal is afgerond, is duidelijk dat de verkoop met 40 procent groeide.

Bij dat onderzoek plaatst Wilde wel een kanttekening. ‘De waarde van biologisch is makkelijk uit te leggen voor verse producten, zoals groente, fruit, vlees, eieren en zuivel. Voor verwerkte producten is dat lastiger. Wat we moeten uitleggen is dat een biologisch koekje ook echt biologisch is.’

Belasting

Een ander punt dat kan helpen is het afschaffen van btw op biologische producten. Dat levert een prijsverlaging op van 9 procent, waardoor het verschil met gangbare producten kleiner wordt.

Verder denken Wilde en Floot dat True Cost Accounting de verkoop van biologische producten een impuls kan geven. Hierbij worden ook de maatschappelijke kosten van de productie meegenomen in de prijs. Wanneer kosten zoals waterzuivering of bodemzuivering in de prijs worden verwerkt, worden veel gangbare producten duurder. Dit kan producenten stimuleren zo duurzaam mogelijk te produceren en helpt consumenten het juiste product te kiezen.

‘Denk bijvoorbeeld aan een herbicidenbelasting of een CO2-belasting op kunstmest’, zegt Wilde. ‘Ik verwacht dat de verschillen dan kleiner zijn of dat biologisch zelfs goedkoper is.’

Tot slot kan de overheid het goede voorbeeld geven in kantines en bedrijfsrestaurants, meent Wilde. Als alle publiekskeukens biologische maaltijden serveren, zal het aanbod, de inkoop en logistiek van biologische ingrediënten voor deze doelgroep steeds verder professionaliseren. Semi-overheidsinstellingen zullen het voorbeeld volgen. ‘We zien in Denemarken dat dit goed werkt.’

Onderscheiden

De productiestandaard voor gangbare landbouw is steeds duurzamer. Toch denkt Wilde dat biologische producten zich kunnen onderscheiden. ‘Biologisch is bewezen duurzaam’, zegt hij. ‘Gangbare landbouw kan de milieu-inspanningen moeilijk verwaarden.’

‘In Europa is er harde regelgeving voor biologische landbouw. Dat internationale aspect is belangrijk voor de afzetmarkt. Dat geeft vertrouwen. Daardoor kunnen Nederlandse boeren hun producten ook in het buitenland als biologisch verkopen’, zegt de directeur van Bionext.

‘Biologische landbouw krijgt erkenning voor de milieu-inspanningen en kan een meerprijs vragen. Voor andere duurzaamheidsinitiatieven is dat een stuk lastiger.’