Nederlandse kas verrijst waar ook ter wereld

De Nederlandse glastuinbouw staat vanwege de technologische kennis wereldwijd hoog aangeschreven. Dat leidt ertoe dat Nederlandse kassenbouwbedrijven steeds meer internationaal werken. De mondiale ontwikkelingen, met een groeiende wereldbevolking die steeds meer in steden gaat wonen en de toenemende vraag naar kwalitatief hoogwaardig voedsel, zorgen ervoor dat de export van kassen en bijhorende geavanceerde installaties voortdurend toeneemt.

De coronacrisis jaagt deze beweging nog eens aan doordat dit overheden in importlanden bewust maakt van hun afhankelijkheid van het buitenland voor veilig, gezond en betaalbaar voedsel. Dit besef heeft zich in 2020 overigens nog niet geuit in een toename van de exportcijfers voor kassenbouwers.

‘Medio maart hadden we te maken met een wereldwijde vraaguitval’, zegt Annie van de Riet, voorzitter van brancheorganisatie AVAG waarin Nederlandse kassenbouwgerelateerde bedrijven samenwerken. ‘Door reisbeperkingen was het voor onze leden lastig om buitenlandse projecten af te bouwen. Omdat klantbezoek ook moeilijk was, heeft de intake van nieuwe orders vertraging opgelopen.’

30 procent meer export

Een vergelijking tussen de eerste zeven maanden van 2019 en 2020 van de exportcijfers voor kasmaterialen van het CBS laat trouwens een ander beeld zien met een groei van ruim 30 procent. Daarbij valt op dat de export binnen de EU daalt, maar naar landen buiten de EU met bijna 90 procent toeneemt.

De vraag is volgens Van de Riet in hoeverre de CBS-cijfers nog representatief zijn, omdat ze alleen de kasconstructie betreffen. Sinds de jaren tachtig bestaan kascomplexen steeds vaker uit constructies met een complete inrichting van onder andere interntransport- en watergeefsystemen, schermen, ventilatie en een klimaatregeling.

Groei op langere termijn

Van de Riet heeft voor de eerste maanden van 2021 geen rooskleurige verwachtingen vanwege onzekere vooruitzichten voor kapitaalintensieve investeringen op de lange termijn. Wel verwacht ze dat na de huidige dip de vraag naar nieuwe kassencomplexen in het buitenland weer gaat groeien. Ze verwijst naar het in december verschenen Rabobank-rapport ‘Een goed klimaat voor tuinbouwtechniek’.

De Rabobank verwacht de komende vijf jaar een wereldwijde jaarlijkse groei van6 procent voor de markt voor bedekteteeltsystemen. Daar maakt vertical farming ook deel van uit, omdat deze teeltvorm gebruik maakt van dezelfde technologie en installaties als de glastuinbouw.

Lambert van Horen, analist verse producten bij de Rabobank en een van de auteurs van het rapport, schetst de verwachte jaarlijkse groei voor de komende vijf jaar per segment: in lowtechkassen, met een bedekking van plastic folie, van 550.000 naar 700.000 hectare 4 procent, in hightechkassen, met een bedekking van glas, van 50.000 naar 80.000 hectare 7 procent en in vertical farming van 40 naar 100 hectare 15 procent.

Investeringen steeds hoger

Gekeken naar de waarde liggen de groeicijfers nog hoger, omdat de investeringsbedragen in de glastuinbouw de afgelopen jaren sterk zijn toegenomen. Bijgaande grafiek geeft een indicatie van de bedragen per vierkante meter die daarmee in totaal gemoeid zijn voor een (lowtech)foliekas en een (hightech)Venlokas.

Aan die basisinvestering vallen volgens de analist nog allerlei andere mogelijkheden toe te voegen, zoals eb- en vloedsystemen, interne logistiek, bevochtigings- en CO2-toedieningsapparatuur, geothermie, warmtenetten, informatietechnologie en camerasortering.

Investeerders van buiten de glastuinbouw in het buitenland vragen vaak om turnkeyprojecten met kant-en-klaarkassen. Dat is inclusief zaken als monitoringssystemen en teeltmanagement en vaak ook de opleiding van lokale leveranciers en bedrijfsleiders. ‘Uiteindelijk willen investeerders risico’s mijden door te investeren in een stabiele productie’, zegt Van Horen.

Samenwerken is cruciaal

AVAG heeft de activiteiten afgestemd op genoemde ontwikkelingen, waarbij samenwerking cruciaal is vanwege de omvang en complexiteit van tuinbouwprojecten in de bedekte teelt. De scheidslijn tussen kassenbouwers en installateurs vervaagt en de opkomst van verticale teelt maakt het werkterrein nog breder.

De AVAG behartigt de (inter)nationale belangen van de leden, waaronder niet alleen kassenbouwers vallen maar ook installatiebedrijven. Om dit nog beter te doen, vallen onder de AVAG ook andere organisaties. Het Greenhouse Technology Center werkt samen met kennisinstellingen als TNO, Wageningen University & Research en Technische Universiteit Delft aan innovatie met onder andere softwareprogramma’s voor optimalisatie van kwaliteit en rendement van een hightechkas onder lokale omstandigheden, zoals sneeuwval en aardbevingen.

Stichting Hortivation ontwikkelt kennis en beleid in geïntegreerde teeltsystemen en HortiQ is een kwaliteitssysteem voor kassenbouwers, installatiebedrijven en andere toeleveranciers.

Dutch Greenhouse Delta

Om de sector internationaal nog beter op de kaart te zetten, is in 2018 stichting Dutch Greenhouse Delta (DGD) opgericht. Deze heeft inmiddels 24 partners, waaronder kassenbouwers en installatiebedrijven, maar ook veredelings- en zaadbedrijven, logistieke ondernemingen, banken en verzekeraars.

‘Wij richten ons als cluster van bedrijven vooral op China, India, de Golfregio en Amerika en doen veel aan matchmaking en promotie van de Nederlandse tuinbouw omdat er in die regio’s veel vraag is naar Nederlandse tuinbouwoplossingen’, zegt voorzitter Eric Egberts van DGD.

Nederland kan volgens Egberts een belangrijke rol spelen in de door de coronacrisis aangewakkerde vraag van retail en consumenten naar vers, veilig, gezond, duurzaam, betaalbaar en lokaal geproduceerd voedsel. Door de samenwerking tussen bedrijven is het mogelijk om uit te gaan van de lokale standaard. ‘In India gaan we bijvoorbeeld eerder uit van een fiets dan van een raket’, zegt Egberts. ‘Dat wil zeggen dat we niet direct beginnen met de meest geavanceerde kas, maar bijvoorbeeld met een instapmodule voor een klimaatsysteem.’

In China is DGD betrokken bij de ontwikkeling van het Sino-Dutch High-Tech Agriculture Park in het gewest Jiashan met een eigen Horti Center, bij de bouw van vier Horti Experience Centers bij grote Chinese steden en bij de samenwerking met de Agro-High-Tech Zone in Yangling, een regio die bekend staat als kraamkamer van de Chinese land- en tuinbouwontwikkelingen met onder andere drie landbouwuniversiteiten.

In India zal DGD in 2021 een kassencomplex opleveren in de deelstaat Himachal Pradesh. Uit een webinar dat DGD in september organiseerde, bleek dat ook vanuit de Verenigde Staten, waar veel groente nog vollegronds geteeld wordt, veel belangstelling is voor glastuinbouw, met name in de vorm van agroparken.

Langetermijnplan Golfregio

De komende drie jaar gaat DGD samen met ontwikkelingsmaatschappij InnovationQuarter en de Nederlandse overheid en kennisinstellingen werken aan een langetermijnaanpak voor de tuinbouw in de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar en Saoedi-Arabië. Doel is om deze regio meer zelfvoorzienend te maken met duurzame glastuinbouw en vertical farming.

Het project in de Golfregio wordt uitgevoerd in een publiek-private samenwerking in het Partners for International Business-programma van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Dat biedt directe ingangen om in contact te treden met de overheden in de regio. De uitdagingen in de Golfregio liggen vooral in de verschillende klimaatzones en de schaarse beschikbaarheid van water. Daarnaast zijn biologische gewasbescherming en digitalisering belangrijke thema’s.