Wordt het slikken of stikken voor het nieuwe GLB?

Von der Leyen betreurt het dat zowel het Europees Parlement als de 27 landbouwministers op meerdere onderdelen afgezwakte standpunten hebben ingenomen dan het voorstel van de commissie. Donderdag begint in Brussel de triloog, het drie partijenoverleg van parlement, commissie en Raad van Ministers, om tot een definitief gezamenlijk standpunt te komen.

De voorzitter zegt dat er nog kansen voor verbetering zijn en overweegt daarom niet om het commissievoorstel in te trekken. De Nederlandse Eurocommissaris Frans Timmermans houdt die mogelijkheid wel nadrukkelijk open, zo zei hij onlangs in een interview met RTL Nieuws.

Liever niets dan iets

De Nederlandse Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) vindt het jammer dat Von der Leyen het GLB-voorstel niet wil intrekken. Von der Leyen heeft er al fijntjes op gewezen dat het voorstel in 2018 is opgesteld door de vorige commissie en niet door haar ploeg. Ook zegt ze dat de Green Deal geen belemmering, maar een oplossing is.

Eickhout is wel tevreden 'dat de commissievoorzitter het met ons eens is over het belang van de Green Deal om klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit tegen te gaan'. 'Het is goed om te zien dat ze benadrukt dat de boer-tot-bordstrategie en biodiversiteit moeten worden ingebed in het nieuwe GLB.'

Als de milieu- en klimaatdoelen van de Green Deal - het paradepaardje van de commissie - níet worden gehaald, sluit Timmermans intrekking niet uit. Een woordvoerder van de commissie benadrukte dat het zover nog niet is.

Volgens Timmermans hebben de boeren de Green Deal nodig om een toekomstbestendige bedrijfstak te worden. Hij wijst er op dat 80 procent van de miljoenensubsidies terechtkomt bij 20 procent van de boeren. 'En dan zijn dat zijn niet doorsnee-boerenfamilies, maar grootgrondbezitters en landbouwconglomeraten'.

Twee jaar op proef

De bezwaren van Von der Leyen en Timmermans richten zich er vooral op dat in het nieuwe GLB een tweejarige proefperiode is opgenomen. De centrumrechtse en conservatieve meerderheid van het Europees Parlement (vooral Oost-Europese landen) wil de mogelijkheid openhouden om tussentijds aan te passen, stil te zetten of terug te draaien.

Ook ziet Timmermans het niet zitten dat er meer controle en uitvoering wordt overgedragen aan de individuele lidstaten. Daardoor kan Brussel straks wel constateren dat er iets niet goed gaat, maar is het aan de landen zelf om te bepalen of ze er iets tegen doen.

Achter gesloten deuren

De triloog-onderhandelingen worden de komende weken gevoerd in drie verschillende ondercommissies. Die besprekingen worden achter gesloten deuren gehouden. De afspraak geldt dat er 'niets is afgesproken totdat alles is afgesproken'. Daardoor kunnen geen tussentijdse resultaten worden gemeld en wordt het waarschijnlijk midden december uiteindelijk een kwestie van slikken of stikken.

In tegenstelling tot voorgaande keren worden de triloog-onderhandelingen niet geleid door landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski, maar door Timmermans (ENVI-Klimaat en Milieu) en Stella Kyriakides (EFSA-Voedselveiligheid). Voor Nederland geldt bovendien dat er slechts één Nederlander van de AGRI-commissie in één van de drie onderhandelingsteams zit: Bert-Jan Ruissen (SGP).

Niet alleen AGRI

Bovendien wordt de GLB-onderhandelingen niet alleen door de AGRI-commissieleden gevoerd, maar er zit ook een rapporteur van de ENVI-milieucommissie in de belangrijkste onderhandelingsdelegatie. Daarmee is het opstellen van nieuwe landbouwbeleid niet langer een alleingang van de landbouwcommissie en de goed-gesmeerde Europese agrarische lobby, maar kan de Green Deal-waakhond ENVI nog roet in het eten gooien. In de ENVI-milieucommissie zitten zes Nederlanders, onder wie twee ondervoorzitters: Bas Eickhout (GroenLinks) en Anja Hazenkamp (Partij voor de Dieren).