Friesland zet eerste stap in CO2-reductie

Vader en zoon Miedema hebben onder een perceel van 32 hectare van hun biologische bedrijf De Nije Miede het waterpeil drastisch verhoogd van -50 naar -15 centimeter. De Friese gedeputeerde Douwe Hoogland opende het terrein vorige week dinsdag officieel als eerste project dat inzet op CO2-reductie in de vorm van verhandelbare CO2-certificaten.

Om de reductie van de CO2-uitstoot uit het veen te monitoren en te bewijzen, plaatst Valuta voor Veen (VvV) verschillende peilbuizen rond en in het betreffende perceel. 'In de komende jaren meten we steeds opnieuw het grondwaterpeil op die verschillende punten. De relatie tussen grondwaterpeil en CO2-uitstoot is wetenschappelijk onderzocht en opgenomen in onze methode', zegt VvV-projectleider Arnoud de Vries.

Radboud Universiteit heeft veel onderzoek gedaan voor goedkeuring. 'De methode VvV is goedgekeurd door de Stichting Nationale Koolstofmarkt', aldus De Vries. 'Wij hebben een gevalideerd goedgekeurd systeem nodig om de CO2-certificaten te kunnen uitgeven. Kopers willen logischerwijs zekerheid dat het systeem werkt.' Nu die kan worden geboden, is ook de verkoop van CO2-certificaten gestart.

Grootste deel certificaten verkocht

De Vries maakte vorige week samen met projectleider Monique Plantinga van Regionale Koolstofbanken Veenweide bekend dat het grootste deel van de 437 certificaten voor het eerste jaar zijn verkocht. Daarbij staat 1 ton CO2-reductie voor één certificaat.

'Wij zetten de certificaten in de markt voor 70 euro. De uiteindelijke prijs hangt sterk samen met het type project, de duur en het aantal certificaten dat een koper afneemt. Daarover wordt onderhandeld. De opbrengstprijs voor de boer ligt uiteindelijk tussen de 300 en 800 euro per hectare', laat De Vries weten.

'Dat is een forse bandbreedte. Maar de projecten verschillen ook sterk', vervolgt de VvV-projectleider. 'Bij de Miedema's is het eerste jaar vrijwel helemaal verkocht en zit de opbrengst dicht bij de 800 euro per hectare per jaar.'

Fabrikant wil compenseren

De 437 certificaten voor het eerste jaar zijn grotendeels verkocht aan twee bedrijven. Eén daarvan wil anoniem blijven. Het andere is XT Orange uit Etten Leur die vijftig certificaten kocht. Dit bedrijf maakt innovatief verpakkingsmateriaal voor pallets en wil de CO2-belasting compenseren door de aankoop van CO2-certificaten van de Miedema's.

Het gaat in dit project nadrukkelijk om CO2-reductie door het tegengaan van veenbodemdaling en daarmee oxidatie. CO2-vastlegging door het organischestofgehalte te verhogen in de bodem is een vorm van CO2-compensatie. 'Er zijn ook methodieken om CO2-vastlegging gevalideerd te krijgen in ontwikkeling', vertelt Plantinga.

'Dat komt vast goed, net zoals we de methodiek hiervoor ook nog verfijnen de komende jaren met alle kennis die we opdoen. Maar we hebben niet de luxe om langer te wachten om CO2-uitstoot echt tegen te gaan. Bovendien is deze methodiek er klaar voor en de markt voor bedrijven die hun CO2-uitstoot willen reduceren ook', stelt Plantinga.

Wie er ook klaar voor is, is Sjoerd Miedema. De biologische boer noemt zichzelf 'uitdagingzoekend' in plaats van 'risicomijdend'. 'Dat betekent niet dat ik de impact van de peilverhoging onderschat of bagatelliseer. Integendeel, ik heb op dit areaal vorige week al vastgezeten met de opraapwagen bij het ophalen van de graskuil', legt hij uit.

Halfvolle wagens

'Je moet je voorstellen dat het waterpeil zo hoog staat, dat de greppels continu vol water staan en vooral de zijkanten van het perceel altijd sompig zijn. Ik moet nog beter leren niet met machines vol met gewicht op de kanten van een perceel te rijden. Wellicht moeten we zelfs wel met halfvolle wagens hier rijden', zegt Miedema.

De bioboer verwacht niet minder opbrengst van zijn land te halen, maar de bewerking is dus wel lastiger. 'Met de droogte dit voorjaar groeide het gras op deze percelen juist beter door, omdat het waterpeil zo hoog staat. Maar in het voorjaar is de bodem langer koud door de hogere waterstand en komt de grasgroei trager op gang. Ik zal ook nog wel letterlijk nat gaan op een van deze percelen, maar dat hoort erbij.'

Spel van bewerken en peilbeheer

Het hele spel van bewerken en peilbeheer moet Miedema de komende jaren in vingers krijgen. 'De aanpak kost meer tijd, inzet en geld. Maar daarvoor krijg ik nu dus compensatie. Compensatie voor mijn pionierswerk, zo zie ik het zelf.'

De Nationale Koolstofbank en VvV zijn bezig met meerdere CO2-reductieprojecten. Voor medio 2021 moeten er tien projecten bekend zijn, verdeeld over de vijf provincies met veengrond. Hierbij wordt samengewerkt met onder meer boeren en natuurorganisaties. Animo van landeigenaren en potentiële kopers is er volop, stellen Plantinga en De Vries.

Draaien op subsidies

Nu nog draaien organisaties als VvV en de koolstofbanken vooral op subsidies. Binnen enkele jaren zullen de operationele kosten ook moeten worden gedekt uit de opbrengsten van de CO2-reductie. Plantinga en De Vries erkennen dat dit ten koste zal gaan van de opbrengst voor landeigenaren zoals Miedema.

'We hopen dit tot 20 procent te beperken. De Koolstofbank en alle organisaties die hierbij betrokken zijn, maken geen winst op dit initiatief. Dat zal ook nooit de bedoeling zijn. Maar het systeem moet wel blijven draaien', licht Plantinga toe.

Hierbij moet ook worden gedacht aan stapelbare vergoedingen, vult De Vries aan. 'Je moet dan denken aan boeren die land gebruiken waar een beheersvergoeding op rust en daardoor toch al later en minder wordt gemaaid. Als je die vergoeding krijgt met een paar honderd euro voor CO2-reductie erbovenop, is een hoger waterpeil opeens niet meer zo onaantrekkelijk.'