CO2-reductie levert bijna 800 euro per hectare op

Biologisch bedrijf De Nije Mieden van vader en zoon Miedema heeft de hoofdlocatie bij het Friese Haskerdijken en gebruikt in totaal 235 hectare. 32 hectare ligt in één blok op een paar kilometer afstand achter het dorp Aldeboarn.

Op dat perceel is afgelopen jaar stapsgewijs het grondwaterpeil van -50 naar -15 centimeter opgehoogd. Het idee is om bodemdaling van de veengrond fors te verminderen en daarmee ook de oxidatie en CO2-uitstoot te verlagen.

Eerste project

Dinsdagmiddag opent de Friese gedeputeerde Douwe Hoogland (PvdA) officieel het terrein als eerste project waar de reductie van CO2-reductie wordt beloond in de vorm van verkoop van CO2-certificaten. Berekend is namelijk dat de doorgevoerde peilverhoging een besparing van 437 ton CO2 per jaar oplevert over de totale 32 hectare. Omdat het project minimaal tien jaar draait, betekent dat 4.370 ton in totaal en een gemiddelde van 13,66 ton per hectare per jaar.

'Die berekening is ook nog eens conservatief ingestoken', zegt Arnoud de Vries. Hij is projectleider bij Valuta voor Veen in Friesland en daarmee een van de initiatiefnemers van dit project. 'Belangrijker is dat de methode gevalideerd is. Met zekerheid durven we daarom te zeggen dat de CO2-reductie ook daadwerkelijk wordt behaald.'

Meten met peilbuizen

Om dat te monitoren en te bewijzen, plaatsten De Vries en collega's verschillende peilbuizen rond en in de percelen van het 32 hectare grote areaal. 'De komende jaren meten we steeds opnieuw het grondwaterpeil op die verschillende punten. De relatie tussen grondwaterpeil en CO2-uitstoot is wetenschappelijk onderzocht en opgenomen in de methode 'Valuta voor Veen'.'

De Radboud Universiteit in Nijmegen heeft hier veel onderzoek naar gedaan en zo is hier een goedgekeurde methodiek uitgerold. De methode 'Valuta voor Veen' is goedgekeurd door de Stichting Nationale Koolstofmarkt. 'Wij hebben een gevalideerd goedgekeurd systeem nodig om de CO2-certificaten uit te kunnen geven. Kopers willen logischerwijs zekerheid dat het systeem werkt', zegt De Vries.

Nu die zekerheid kan worden geboden, is ook de verkoop van CO2-certificaten gestart. De Vries maakte dinsdagmiddag samen met Monique Plantinga bekend dat het grootste deel van de 437 certificaten voor het eerste jaar al zijn verkocht.

70 euro per certificaat

Plantinga is landelijk projectleider van Regionale Koolstofbanken Veenweiden en vanuit die rol ook betrokken bij de verkoop van de eerste certificaten voor de vrijwillige CO2-markt. '1 ton CO2-reductie staat dus voor één certificaat. Wij zetten de certificaten in de markt voor 70 euro. De uiteindelijke prijs hangt sterk samen met het type project, de duur en het aantal certificaten dat een koper afneemt. Daarover wordt onderhandeld.'

De opbrengstprijs voor de boer ligt uiteindelijk tussen de 300 en 800 euro per hectare. Plantinga erkent dat dit een forse bandbreedte is. 'Maar de projecten verschillen ook sterk. Zonder in details te treden, kan ik wel zeggen dat de opbrengst bij dit project van Miedema voor het eerste jaar vrijwel helemaal is verkocht en dicht bij de 800 euro per hectare zit.'

Twee bedrijven

De 437 certificaten voor het eerste jaar zijn grotendeels verkocht aan twee verschillende bedrijven. Een daarvan wil anoniem blijven, de andere is XT Orange in Etten Leur. Dit bedrijf maakt innovatief verpakkingsmateriaal voor pallets en wil zijn CO2-belasting compenseren door de aankoop van de vrijwillige CO2-certificaten die Miedema realiseert.

Het gaat in dit project nadrukkelijk om CO2-reductie door het tegengaan van veenbodemdaling en daarmee oxidatie. CO2-vastlegging door organische stof te verhogen in de bodem is een andere vorm van CO2- compensatie vanuit de landbouw.

'Er zijn ook methodieken om CO2-vastlegging gevalideerd te krijgen in ontwikkeling', zegt Plantinga. 'Dat komt ook vast goed, net zoals we de methodiek hiervoor ook nog verfijnen de komende jaren met alle kennis die we opdoen. Maar we hebben niet de luxe om langer te wachten om CO2-uitstoot echt tegen te gaan. Bovendien is deze methodiek er klaar voor en de markt voor vrijwillige CO2-reductie ook.'

Niet onderschatten

Wie er ook klaar voor is, is Sjoerd Miedema. De biologische boer noemt zichzelf 'uitdagingzoekend' in plaats van risicomijdend. 'Alles wat spannend is, zoek ik juist op. Dat betekent niet dat ik de impact van de peilverhoging onderschat of bagatelliseer.'

De boer heeft de nadelen van de peilverhoging ook al ondervonden. Zo zat hij vorige week vast met zijn opraapwagen. 'Je moet je voorstellen dat het waterpeil zo hoog staat dat de greppels continu vol water staan en vooral de zijkanten van het perceel altijd sompig zijn. Ik moet nog beter leren niet met machines vol met gewicht op de kanten van een perceel te rijden. Misschien moeten we zelfs wel met halfvolle wagens hier rijden.'

Miedema verwacht niet minder opbrengst van zijn land te halen, maar de bewerking is dus wel lastiger. 'Met de droogte dit voorjaar groeide het gras op deze percelen juist beter omdat het waterpeil zo hoog staat. Het levert dus ook voordeel op. Ik zal best nog wel eens letterlijk nat gaan op een van deze percelen, maar dat hoort erbij. De hele aanpak kost meer tijd, inzet en geld, maar daarvoor krijg ik nu dus compensatie. Het is een compensatie voor mijn pionierswerk, zo zie ik het zelf.'

Tien projecten

De Koolstofbank en Valuta voor Veen zijn bezig met meerdere vergelijkbare projecten. Voor half 2021 moeten er tien projecten bekend zijn, verdeeld over de vijf provincies waar veengrond ligt in Nederland. Dit gebeurt in samenwerking met andere boeren zoals Miedema, maar ook met bijvoorbeeld natuurorganisaties. Animo van landeigenaren en potentiële kopers is er volop, stellen Plantinga en De Vries.

Nu nog draait de inzet van hun organisaties over dit type CO2-projecten vooral op subsidies. Binnen enkele jaren zal dat anders zijn en moeten alle organisatiekosten worden vergoed uit de opbrengst van de certificaten. Dat gaat ten koste van de opbrengst voor de landeigenaar zoals Miedema, erkennen de initiatiefnemers.

Blijven draaien

'Maar we hopen dit tot 20 procent te beperken. De Koolstofbank en alle organisatie die hierbij betrokken zijn, maken geen winst op dit initiatief en dat zal ook nooit de bedoeling zijn. Het systeem moet echter wel draaien. Nu en over de jaren heen nog steeds', licht Plantinga toe.

In Friesland draait het project 'Valuta voor Veen' sowieso door en staat uitbreiding op stapel. Dit eerste project, dat een onderdeel is van het Friese veenweideprogramma en is uitgevoerd door de Noardlike Fryske Wâlden, It Lege Midden, Projecten LTO Noord en de Friese Milieu Federatie (FMF) krijgt in die provincie op korte termijn navolging. Met zes andere landeigenaren zijn vergevorderde plannen om het voorbeeld van Miedema te volgen.