Stikstof zet rem op boerderijverkoop

In algemene zin kende de Nederlandse vastgoedmarkt in 2019 een uitstekend jaar, blijkt uit de NVM-publicatie 'Vastgoedmarkt in beeld 2019'. Die uitgave is een jaarlijkse samenvatting van relevante vastgoedcijfers in de markten Wonen, Business en Agrarisch & Landelijk.

'We zien een trend, waarbij steeds meer mensen uit de Randstad op zoek gaan naar een woning op het platteland', zegt Ard Klijsen, voorzitter NVM vakgroep Agrarisch & Landelijk.

Verhuizing financieel aantrekkelijk

In 2019 kwam 18 procent van de kopers van landelijke woningen buiten de Randstad uit de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. Een dergelijke verhuizing is financieel aantrekkelijk: in de Randstad kost een landelijke woning gemiddeld 560.000 euro, daarbuiten betaalt men gemiddeld 450.000 euro.

Omdat landelijke woningen relatief lang te koop staan, is dat aandeel in het woningaanbod sinds 2011 onverminderd groeiende: momenteel gemiddeld 12 procent. Het aanbod van de provincie Drenthe springt eruit, met een aandeel van 26 procent landelijke woningen.

Weerslag stikstofcrisis

De onzekerheid in de landbouw over de stikstofcrisis kreeg halverwege 2019 haar weerslag op de markt voor agrarisch vastgoed, met name in de veehouderij, zegt Klijsen. 'Afgelopen jaar werden 10 procent minder veebedrijven te koop gezet en 15 procent minder verkocht ten opzichte van 2018.'

De gevolgen zijn met name duidelijk in de varkenshouderij en in mindere mate in de melkveehouderij. Eenzelfde trend is zichtbaar in de glastuinbouw, terwijl de gemiddelde vraagprijs voor een bedrijf nog wel met 25 procent steeg, doordat kleine bedrijven in trek zijn. Ook deze sector staat voor toekomstige uitdagingen, zoals verduurzaming en toename van arbeids- en energiekosten.

In de hele agrarische sector stijgen de grondprijzen licht ten opzichte van 2018, met 1,6 procent naar 61.900 euro per hectare, maar deze ontwikkeling is niet in alle deelsectoren even groot. Akkerbouwpercelen blijven het meest in trek: de gemiddelde grondprijs steeg dan ook met 3,3 procent naar 71.200 euro per hectare.

Grasland noteerde de kleinste stijging: 1,1 procent naar 56.500 euro per hectare. De markt voor grasland staat vooral onder druk door de stikstofmaatregelen en de verslechterde winstgevendheid voor melkveebedrijven. Het aanbod neemt sneller toe dan de vraag.

Krimp en schaalvergroting

Daarnaast is zichtbaar dat het aantal ondernemers in de agrarische sector sterk krimpt onder invloed van schaalvergroting en milieumaatregelen, zoals de uitkoopregeling voor varkenshouders. Het gevolg is toenemende leegstand van agrarische bebouwing. NVM Agrarisch & Landelijk verwacht dat tot 2030 zo'n 50 miljoen vierkante meter vrijkomt, waarvan de helft zal worden gesloopt.

Die vrijkomende bouwkavels worden gebruikt voor nieuwbouw in de woningmarkt, verwacht de NVM, gezien de enorme vraag naar nieuwe woningen. De andere helft kan worden hergebruikt voor andere agrarische activiteiten of worden herbestemd voor niet-agrarisch gebruik.

Gebied zo groot als Nieuwegein

Klijsen: 'Het is natuurlijk geen aaneengesloten gebied, maar alles bij elkaar opgeteld heb je het toch over een oppervlakte ter grootte van Nieuwegein. Onze NVM Agrarisch & Landelijk-makelaars zien de kansen en denken mee met de grond- en vastgoedeigenaar in het buitengebied.'

De makelaarsvereniging vindt het nog te vroeg om de effecten van het coronavirus op het agrarisch vastgoed in te schatten. De kwetsbaarheid zit vooral in het feit dat de Nederlandse land- en tuinbouw sterk export-georiënteerd is en die vraag valt in belangrijke mate weg, zegt de NVM. Verder merkt de makelaarsvereniging dat het aantal bezichtigingen door de pandemie sterk terugloopt.

• Klik voor complete NVM-publicatie op onderstaande pdf