Twintigers zijn onzeker over toekomst in sector

Op een steenworp afstand van de Brabantse grens ontwikkelt de familie Berkers een nieuwe zeugenhouderij met plaats voor vierhonderd moederdieren. De 27-jarige Willem Berkers timmert samen met vriendin Kim en zijn ouders flink aan de weg. Binnenkort gaat de Brabander ook hier, in het Limburgse Grashoek, wonen, vertelt hij in de kantine aan Riene Huijbers, relatiebeheerder Jong ZLTO.

Twee jaar geleden trok de jonge ondernemer, mede op advies van zijn vader, de volle aandacht in het provinciehuis van Noord-Brabant. Een minuut spreektijd, tijdens de inspraakronde over de wijziging van de Wet natuurbescherming, benutte hij voor een minuut stilte. 'Kippenvelmoment', herinnert Huijbers zich. 'Je kreeg ook een supergroot applaus.'

Regelgeving

De rustig ogende varkenshouder kan evengoed uit zijn slof schieten. 'Jullie maken ons kapot!', bekte hij een VVD-Statenlid toe in een bijeenkomst over de strengere Brabantse milieueisen. 'Als ondernemer weet je wat er de komende tien, twintig jaar in je bedrijf moet gebeuren. Maar door de steeds veranderende regelgeving word je onzeker. Of het nu stikstof is, een saneringsronde voor de varkenshouderij of wat dan ook: ik durf eigenlijk geen vijf jaar vooruit te kijken.'

'Maar in de tussentijd doe jij wel de investeringen voor de komende tien, twintig jaar', reageert Huijbers. 'Dat is hét dilemma van veel jonge ondernemers.' Berkens: 'Klopt. Je gaat maar door: eerst luchtwassers, die direct zijn afgeschreven zijn, straks zonnepanelen en we willen graag de oudere stallen vervangen.'

Trotse Jonge Boer

Berkers staat te boek als Trotse Jonge Boer. Hij is bestuurslid bij de Producenten Organisatie Varkenshouderij (POV) en voorzitter van AJK De Peel. Hij durft zichzelf zowel zakelijk als persoonlijk onder de loep te nemen, zoals met een ondernemersscan via ZLTO. 'Wat daaruit kwam? Ik ben sterk in het werk in de stal en het behalen van goede technische resultaten. Qua persoonlijkheid ben ik een opkropper.'

Juist het huidige maatschappelijke sentiment vraagt het omgekeerde van de ondernemer: de blik naar buiten. Berkers zoekt daarom met Jong ZLTO en AJK nadrukkelijk het contact met andere ondernemers, hij staat de media veelvuldig te woord (activisten zijn met één tegelijk van harte welkom in de stal) en hij doktert een duurzamere bedrijfsvoering uit. 'Als ik met een paar varkens buiten ook mijn boterham kan verdienen? Prima.'

Lastig vraagstuk

'Hoe je boer kunt zijn en kunt blijven, is voor veel jongeren een lastig vraagstuk', verwoordt ZLTO-medewerker Maartje Nijssen. Zij probeert vanuit Colijnsplaat Zeeuwse jongeren zoveel mogelijk met elkaar te verbinden. 'Het is voor ons als vereniging zaak om jongeren aan het woord te laten en hen betrokken te houden.'

In het Zeeuwse Kapelle zit de 25-jarige Collin Zuidweg in maatschap met zijn vader. Het akkerbouwbedrijf is met 40 hectare traditionele gewassen te klein om twee gezinsinkomens uit te halen. 'Dus werk ik vier dagen in de week bij een ander akkerbouwbedrijf', legt hij uit. Zijn grootste wens is in twee woorden samengevat: 'Zelf boeren.'

Twijfels

'Percelen huren of bijkopen is financieel lastig', weet Zuidweg. 'Dus ik heb wel twijfels of ik in de toekomst met dit areaal mijn hoofdinkomen uit de landbouw kan halen. Ik zal dus op zoek gaan naar alternatieven: samenwerking, uitbreiding of intensievere teelten.'

De jonge Zeeuw is naast ZLTO-lid voorzitter van AJK De Bevelanden. Het verenigingsleven, dat hij mede zelf nieuw leven in heeft geblazen, zorgt volgens hem voor een mooie mix van kennisuitwisseling en vertier.

Gevoelige onderwerpen

'Als boer staan we niet vanzelfsprekend in contact met anderen en via de vereniging kunnen we iets van elkaar opsteken', verwoordt de akkerbouwer. 'Zeker gevoelige onderwerpen als een bedrijfsovername hang je niet overal aan de grote klok, maar in een vertrouwde omgeving kun je meer delen.'

Terug in de kantine van de zeugenhouderij in Grashoek, waar vader Mario Berkers binnenkomt voor een kop koffie. Hij weet als geen ander hoe zijn zoon grote bedragen moet investeren, terwijl boerenbedrijven door specialisatie juist kwetsbaarder zijn geworden. Toch zijn ingewikkelde ondernemersvraagstukken van alle tijden, betoogt Berkers senior.

'Laatst kreeg ik een oud krantenartikel onder ogen waarin stond hoe mijn vader al met dezelfde maatschappelijke thema's zat opgescheept: mest en stank. In die zin zijn we de afgelopen vijftig jaar als maatschappij weinig opgeschoten.'