Jonge boeren buigen zich over kringlooplandbouw

Nico Miedema (35) en zijn vriendin Noortje Krol (33) zeggen het regelmatig tegen elkaar: 'Wat hebben we toch een mooi beroep.' Miedema: 'Het hele proces van het gras dat in het voorjaar gaat groeien tot de gezonde koeien die dan melk geven. Als de kringloop werkt, is er niets mooiers.'

De melkveehouder groeide op in de Noord-Hollandse polder Wieringermeer. Inmiddels is hij toegetreden tot het bedrijf van zijn schoonfamilie in het Brabantse Heeswijk-Dinther. Het is een melkveehouderij met 250 koeien, 120 pinken, 90 hectare voor de productie van veevoer en een akkerbouwtak van 60 hectare.

Reststromen

De familie heeft volop geïnvesteerd in zonne-energie en gebruikt verschillende reststromen. 'We voeren tarwegistconcentraat, perspulp van eigen suikerbieten en kontjes en schillen van asperges. Onze buurman teelt de asperges op onze grond en wij voeren de restproducten weer aan de koeien. Die vinden het heerlijk.'

Miedema ervaart verschillende knelpunten in de kringloop, vooral in de regelgeving. 'We zijn volgens de maatregel Grondgebonden groei melkveehouderij op het gebied van fosfaat grondgebonden, maar om aan de stikstofnormen te kunnen voldoen, moeten we toch drijfmest afzetten', vertelt hij.

Spagaat

'Derogatie zou dan een uitkomst bieden, maar dan zouden we veel meer grasland moeten hebben en door de minder goede verkaveling zijn de kosten daarvoor veel te hoog. Zie daar de spagaat van veel veehouders die met een laag rendement de bank niet meer achter nieuwe plannen krijgen.'

Om binnen de stikstofnormen te blijven, voert het bedrijf jaarlijks 1.000 kuub mest af en voert vervolgens kunstmest aan. 'We kiezen zelf deels nog voor een mineralenconcentraat uit de mestverwerking, maar we willen natuurlijk ook onze eigen mest goed benutten en daarmee ook de grond verbeteren.'

Obstakels

Als akkerbouwer ervaart Pieter Korst (38) ook obstakels. 'Uit grondmonsters blijkt dat de grond vraagt om meer fosfaat, maar dat mag ik niet toevoegen. Daarnaast gebruik ik kunstmest om de kwaliteit van mijn producten te verhogen.'

Korst kreeg de landbouwvisie van minister Carola Schouten (LNV) al onder ogen voor de presentatie in september, omdat hij zijn eigen reactie mocht formuleren.

Grote vraag

'Wat mij toen het meest opviel? We doen het als akkerbouw best goed. We stellen de bodem centraal, proberen organische stof te verhogen met compost of stalmest en maken bewuste keuzes bij het gebruik van machines op het land. De grote vraag is: hoe ziet de uitvoeringsagenda van de minister eruit?'

De akkerbouwer uit het West-Brabantse Kladde maakt deel uit van de klankbordgroep van het ministerie van LNV. 'Een van de vraagstukken is op welke schaal we de kringloop willen sluiten. We leveren aan een Europese markt en dat zal zo blijven. Kijk je naar het mestvraagstuk, dan zouden we dat in Zuid-Nederland op moeten kunnen lossen', zegt hij.

Grond ruilen

'Daarnaast zijn er lokaal mogelijkheden: ik ruil grond met de buurman die melkveehouder is. In de praktijk zijn kringloopoplossingen lastig: is de kwaliteit van de producten hoog genoeg om geld te verdienen, passen voedergewassen voor de buurman wel in mijn bouwplan en wat is het alternatief voor kunstmest?'

Miedema worstelt met het sturen op 65 procent eiwit van eigen land. 'Waarom worden reststromen, zoals tarwegist, niet meegenomen in de berekening? Daarnaast moeten we als gevolg van de provinciale regelgeving de stalruimte voor het jongvee aanpassen. Dat zou zomaar 1,5 ton kunnen kosten.'

Herenboeren

Als vertegenwoordiger van een nieuwe generatie boeren zit Geert van der Veer in de klankbordgroep van Schouten. Hij is initiatiefnemer van Farming Communities, zoals Herenboeren. Naast de locatie in Boxtel draait binnenkort ook een Herenboerderij in Loenen.

'Vanaf 2020 zullen elk jaar twee tot vier locaties geopend worden', voorspelt Van der Veer. Stichting Herenboeren Nederland leidt zelf, in anderhalf jaar tijd, 'jonge en ambitieuze' ondernemers op.

Uitdagingen

Een van de uitdagingen van de stichting is het krijgen van toegang tot geschikte, op redelijke basis te pachten grond. 'Alleen evenwichtige pachtprijzen stellen Farming Communities zoals Herenboeren in staat om hun duurzame bedrijf te ontwikkelen', zegt Van der Veer.

'We lopen tegen wet- en regelgeving op om de nutriëntenkringloop te sluiten en reststromen te verwerken, zoals slachtafval dat we graag zouden benutten. Soms knelt de regelgeving, omdat het zo gedetailleerd is: een koe moet een geel oormerk, terwijl je gewoon het vlees wilt traceren en dat kan op verschillende manieren.'

Vier thema's

De kern kringlooplandbouw is voor Van der Veer in vier thema's uit te splitsen: diversiteit in de breedste zin van het woord, circulariteit, transparantie van de manier van werken en soevereiniteit. 'Dus onafhankelijk kunnen ondernemen van grote structuren zoals banken.' Stichting Herenboeren Nederland heeft behoefte aan nieuwe technologie zoals de inzet van drones en aan meer onderzoek naar een landbouwpraktijk volgens ecologische principes.

Lef

Van der Veer noemt het belangrijk om 'respect te hebben voor alle bestaande structuren in de land- en tuinbouw'. 'Maar ik wens de politiek veel bestuurlijke lef toe om grote stappen te zetten richting 2030.'