Een op drie boeren heeft minder dan minimumloon

De Algemene Rekenkamer onderzocht hoe 426 miljoen euro aan EU-steun jaarlijks onder boeren wordt verdeeld. Ruim een vijfde van de steungelden gaat naar boeren die daarmee nog steeds een inkomen onder het wettelijk minimumloon hebben. Tegelijkertijd komt meer dan een derde van de EU-steun terecht bij boeren met een inkomen van twee keer modaal of meer.

De resultaten maken deel uit van het Rapport bij de Nationale Verklaring 2019, dat woensdag verschijnt in het kader van Verantwoordingsdag. Met het Verantwoordingsonderzoek 2018 verantwoordt het kabinet zich over EU-geld dat onder gezamenlijke verantwoording van Brussel en Den Haag in Nederland is besteed. Het beheer en de rechtmatige besteding van dit EU-geld in Nederland is over het algemeen op orde. De verantwoording daarover is deugdelijk, aldus de Algemene Rekenkamer.

Redelijke levensstandaard

Een van de beleidsdoelen van de EU is via inkomenssteun boeren te voorzien van een 'redelijke levensstandaard'. Wat daaronder wordt verstaan, heeft de Europese Commissie noch lidstaat Nederland uitgewerkt, concludeert de Algemene Rekenkamer.

In Nederland is ruim 750 miljoen euro aan EU-inkomenssteun in toetsjaar 2014 verdeeld. De Algemene Rekenkamer heeft daarvan 426 miljoen euro kunnen onderzoeken. In het rapport wordt ook een doorkijkje gegeven naar de verdeling van de inkomenssteun voor 2019.

Met het huidige beleid komt ruim een derde deel van het onderzochte budget voor inkomenssteun terecht bij boeren met een brutobedrijfsinkomen van twee keer modaal (66.000 euro) of meer. Inclusief de EU-steun stijgt hun aantal van 15 procent naar 24 procent.

Vleeskalveren

Het aantal boeren dat nog steeds onder het brutominimumloon zit, is met de Europese inkomenssteun van 52 procent naar 36 procent gedaald. Dus nog steeds heeft een op de drie Nederlandse boeren ondanks de EU-steun een inkomen onder het bruto wettelijk minimumloon. Verder blijkt dat boeren met een vleeskalverenbedrijf of een zetmeelaardappelbedrijf hun inkomen vooral uit EU-steun halen.

Ook is in het onderzoek gekeken naar het netto-inkomen. Met de EU-steun hebben de meeste boeren in Nederland een hoger netto-inkomen dan het doorsnee-inkomen van alle werkenden. Dat is vaker het geval bij boeren met grote dan met kleine landbouwbedrijven.

Nederland onderhandelt met andere EU-lidstaten hoeveel geld er voor de periode 2021-2027 moet worden uitgetrokken voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Het kabinet streeft ernaar minder geld aan directe inkomenssteun te besteden en meer aan innovatie, vergroening en maatschappelijke opgaven waar agrariërs een rol in spelen.

Positie versterken

In een reactie op het onderzoek stelt landbouwminister Carola Schouten dat bij grote bedrijven meer steun terecht lijkt te komen dan nodig is voor een 'redelijk inkomen'. Het kabinet komt naar eigen zeggen met maatregelen om de positie van boeren te versterken en de Europese landbouwgelden effectiever in te zetten.

Volgens de Algemene Rekenkamer kan pas precies worden bepaald of de EU-inkomenssteun boeren effectief aan een 'redelijke levensstandaard' helpt, als er heldere afspraken zijn gemaakt wat dat is.