Geef boeren meer loon naar werken

Anno 2018 boer zijn in Nederland valt niet mee. Boeren zitten klem in een uiterst sober verdienmodel. Volgens een ING-rapport leven velen al jaren onder de armoedegrens. De droge zomer maakte het er ook niet beter op. In plaats van Boer zoekt Vrouw zou Boer zoekt Inkomen een beter tv-programma zijn. Het is de hoogste tijd dat ze meer loon naar werken krijgen.

Een afvalrace is gaande. CBS-cijfers tonen sinds 2000 een bijna halvering van het aantal boeren. Niet voor niets publiceerde onlangs het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) een rapport met de titel 'Naar een wenkend perspectief voor de Nederlandse landbouw'.

Verantwoordelijkheid

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) concludeerde dat de verantwoordelijkheid voor een duurzamer voedselsysteem te eenzijdig bij de boeren ligt. Ondertussen hangen politici wel stoere verhalen op over de landbouw als dé topsector van onze economie en wereldwijd nummer 1 in innovatie.

In het agrofoodcomplex zit de boer vast tussen de dolgedraaide markt en de zwalkende overheid. Supermarkten bepalen de prijs van landbouwproducten en de marges voor boeren. Zoals de consumentenprijs van een liter melk waarvan slechts een kwart tot de helft bij de boer terechtkomt. Opgejaagd door natuur- en milieuorganisaties is de overheid uitgegroeid tot een oververhitte regelmachine.

Klimaatprooi

Bovendien is de boer een te gemakkelijke klimaatprooi. Het aantal koeien is aan strenge regels onderworpen, maar we blijven wel autorijden en gaan massaal op vliegvakantie. Het is te vanzelfsprekend dat de boer moet opdraaien voor alle milieukosten.

Rekening houden met weidevogels, bloemrijke akkerranden, bodemkwaliteit en koeien in de wei is ook een belangrijke maatschappelijke dienst. Maar naar wie kan de boer een factuur sturen?

Troonrede

Opmerkelijk is dat onze koninginnen alle drie in hun eerste troonrede vol medeleven spraken over de landbouw. Koningin Wilhelmina sprak in 1948 over een 'gezegende oogst'. Koningin Juliana had het in 1948 over het 'verzekeren van bestaanszekerheid van boeren en tuinders'. In 1980 sprak koningin Beatrix zelfs over 'de bevordering van een lonende land- en tuinbouw'.

Hun woorden zijn nu weer actueler dan ooit. Wordt het ook niet tijd dat koning Willem-Alexander in zijn volgende troonrede de boeren een hart onder de riem steekt?

Overheidsingrijpen

Landbouwbestuurskundige Jeroen Candel van Wageningen University & Research pleit sinds kort ook voor een duidelijker overheidsingrijpen, zelfs bij de landbouwprijzen. De boer krijgt geen eerlijke prijs meer. Natuurlijk moet de boer niet blijven hangen in de verleden tijd, maar een doorgeschoten marktoriëntatie speelt juist schaalvergroting in de hand.

Het is een aardig beginnetje dat voor de zomer maatregelen zijn aangekondigd om oneerlijke prijs- en machtsvorming in de voedselketen aan te pakken. En leuk weer zo'n theoretische landbouwvisie, dit keer van minister Carola Schouten (LNV).

Krachtig en praktisch

Maar voor een duurzame en gezonde landbouwsector zijn juist meer krachtige en praktische maatregelen nodig die maatschappelijke kosten echt doorberekenen in de vergoeding voor de boeren. Oftewel, laat de politici nu eens wat minder kakelen en meer eieren leggen.

Edwin van der Post Bestuurskundige en communicatieadviseur