Oppositie wil niet samen optrekken

Analyse Algemeen Jan van Liere 08 dec 2017 om 12:27uur

Het angstbeeld van een kabinet met een minieme parlementaire meerderheid is een sterke oppositie. Daarvan was echter geen sprake bij de behandeling van de Landbouwbegroting voor 2018. Het motto lijkt tot nu toe 'ieder voor zich'.

De kritiek van oppositiepartijen op het landbouwbeleid van Rutte III was niet mis, zes weken geleden bij de presentatie van het regeerakkoord. Het nieuwe ministerie van LNV zou een veel te boeren- en tuindersvriendelijk beleid inzetten, LTO Nederland had de landbouwparagraaf gedicteerd en allerlei misstanden in agrarisch Nederland konden onder dit bewind ongehinderd doorgaan.

Deze week nam de Tweede Kamer het voorgenomen beleid van minister Carola Schouten onder de loep. Maar wie daar vuurwerk verwachtte van een sterke oppositie die eendrachtig ten strijde trok om dat foute beleid bij te sturen, kwam bedrogen uit. Het bleef bij relatief ongevaarlijke oprispingen van de diverse fracties die de plannen van het kabinet geen moment in gevaar brachten.

Verdeeldheid

De belangrijkste oorzaak daarvoor is de verdeeldheid van de oppositie. Dat rechts (PVV) en links weinig raakvlakken hebben, is bekend. Maar eerder wist de PVV op bijvoorbeeld het gebied van dierenwelzijn onverwachte coalities te sluiten met linkse partijen. Daarvan was deze week geen sprake.

Aan de linkerkant bleek de bereidheid om samen op te trekken ook minimaal. GroenLinks, SP en PvdA kwamen eind oktober eendrachtig met een alternatief regeerakkoord. Ze koppelden daaraan de belofte dat ze gezamenlijk oppositie zouden gaan voeren. Die afspraak lijkt voor het landbouw- en natuurdossier in rook opgegaan.

Neem het plan dat PvdA landbouwwoordvoerder William Moorlag presenteerde. Hij vroeg minister Schouten om het initiatief te nemen voor een nationaal akkoord Natuur en Landschap, naar analogie van het Energieakkoord. De bewindsvrouw zou daarvoor de agrarische sector, de voedingsindustrie, de detailhandel en de natuur- en milieuorganisaties om tafel moeten brengen.

Het plan was begin deze week groots aangekondigd, onder meer in dagblad De Telegraaf. Maar in de Kamer stond Moorlag helemaal alleen, zijn vrienden van SP en GroenLinks hadden het druk met hun smartphones. De Partij voor de Dieren wreef met genoegen wat zout in de sociaal-democratische wonde door te vragen waarom de PvdA-staatssecretarissen hier in het vorige kabinet niet mee aan de slag waren gegaan. Het maakte het voor Schouten erg makkelijk om beleefd te danken voor de mooie suggestie, maar er toch vanaf te zien.

Een krachtige en gerichte oppositie is niet altijd even prettig voor bewindslieden, maar het dwingt hen wel om scherp te blijven. Dat is zeker het geval bij een minieme meerderheid zoals het huidige kabinet die heeft. Voorlopig lijkt van zo'n strategie geen sprake.