Alle kennis over akkerranden op één plek

Onderzoeker Bas Allema van Wageningen University & Research (WUR) leverde een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming van de tool. Natuurlijke plaagbestrijding was in eerste instantie de insteek van de GroenWijzer. 'Wij wilden de kennis daarover bij elkaar brengen en eenvoudig ontsluiten voor telers en adviseurs', zegt hij. 'We wilden daarbij de functies en ook de risico's van planten voor de naastliggende teelt inzichtelijk maken.'

Telers kunnen in de tool kiezen tussen drie functies of een combinatie daarvan: het stimuleren van de plaagregulatie, stimuleren van bestuivers en verfraaien van het landschap. Vervolgens kunnen ze het gewas invullen waar de rand of de haag naast komt en de plaag die een risico kan vormen.

Vervolgens verschijnt een lijst met planten met daarachter een score, waarbij de meest geschikte plant de hoogste score heeft. Als plaagregulatie als doel is ingevuld, komt daarachter van elke plant het effect op vijf belangrijke natuurlijke plaagbestrijders. Bij het stimuleren van bestuivers en verfraaien van het landschap werkt het op dezelfde manier.

Niet alleen de voordelen van planten komen in beeld. In de kolom 'aandachtspunten' staan ook de risico's, zoals de invloed op de aardappeltopluis, coloradokever, groene perzikluis en het aardappel-Y-virus (PVY). Bovendien staat daar het risico van veronkruiding. 'Tijdens de ontwikkeling kwamen vanuit de praktijk de meeste vragen over deze aandachtspunten', vertelt Allema.

Veldcoördinator Aad Klompe van Coöperatie Collectief Hoeksche Waard noemt als voorbeeld de plant groot akkerscherm. Die kan bijdragen aan plaagregulatie, maar er staan twee rode uitroeptekens in de kolom 'veronkruiding'.

Klompe: 'Het is een goede plant voor plaagregulatie en de plant levert veel zaad, dus vooral in de winter is het leuk om puttertjes en andere vogeltjes in zo'n rand te zien. Maar de opslag kan een probleem zijn. Er zijn niet veel middelen die dat kunnen bestrijden.'

De veldcoördinator geeft aan dat het risico van veronkruiding een belangrijke factor is bij de keus van de mengsels. Hij noemt een voorbeeld van een teler die een bloemenrand had gezaaid en daarna ging egaliseren. Ook het zaad verspreidde zich daardoor. Het jaar daarop verschenen over het hele perceel planten die eerder in de rand stonden.

Allema verwacht niet dat akkerbouwers en fruittelers de GroenWijzer gaan gebruiken om zelf zaadmengsels samen te stellen. 'Ik hoop wel dat de gemiddelde akkerbouwer die overweegt een rand te zaaien de tool gaat raadplegen om te kijken welk mengsel hij het beste kan zaaien, om te zien wat dat voor effect heeft op de bijen, de natuurlijke bestrijders en het landschap.' De onderzoeker wijst ook op de pagina over aanleg en beheer van randen en hagen. 'Ik hoop dat die praktische informatie kan helpen.'

Handige tool

Akkerbouwer Bas Blok uit het Zuid-Hollandse Oud-Beijerland heeft voor dit artikel de mogelijkheden van de GroenWijzer bekeken. De ondernemer heeft op meerdere plekken een meerjarige graskruidenrand. Toen hij hiervoor koos, stond de wijzer nog niet online.

Blok zaaide de randen niet in de eerste plaats voor natuurlijke plaagbestrijding. 'Dat werkt wel, maar dan is er veel meer nodig dan zo'n rand als bij mij.' Hij zaait ze langs bochtige perceelranden om rechte blokken te krijgen als schuilplek voor wild, voor meer biodiversiteit en als maatschappelijk doel.

Veel mensen vinden de graskruidenranden mooi en maken er foto's van. Bovendien is er een 'leuke, geen royale' vergoeding voor. De Zuid-Hollandse akkerbouwer vindt de GroenWijzer een handige tool die overzichtelijk is voor iedereen.

'Als je bijvoorbeeld een gewas als uien wilt zaaien, kun je een heel lijstje met planten voor de akkerrand in beeld krijgen die een risico kunnen vormen voor het gewas. Die moet je dus in elk geval niet in een mengsel hebben', legt Blok uit. 'Als je op een perceel peen wilt zaaien is het wel duidelijk dat je geen mengsel met wilde peen moet zaaien, maar met zo'n tool zie je vaak: oh ja, dat wist ik niet!'