'Zonder perspectief voor boeren halen we milieu- en klimaatdoelen niet'

Politiek van links tot rechts, vertegenwoordigers binnen de sector, boeren zelf en ook burgers; iedereen is het erover eens: we moeten toe naar een duurzame land- en tuinbouw en dat betekent behoorlijke veranderingen. Toch komt beleid hiervoor niet van de grond.

Om boeren toekomst te bieden, is perspectief nodig. Niet alleen financieel-economische vooruitzichten, maar ook concrete doelen om naartoe te werken en consistent beleid, erkenning en waardering voor hun rol en positie, ondersteuning bij omschakelen naar duurzame bedrijfsvoering en een goede afzetmarkt stimuleren voor duurzame producten.

Neem als vertrekpunt de consensus over de toekomst waarin gezond, betaalbaar voedsel wordt geproduceerd met een goed inkomen voor de boer en zeer beperkte en behapbare milieu- en klimaatbelasting. Om daar te komen, moet de boer perspectief en bestaanszekerheid hebben. Dat gaat over duidelijkheid voor de lange termijn en consistent beleid, waardering voor rol, eigen regie en ruimte voor ondernemerschap binnen kaders.

De kaders zijn ruimtelijk en gekoppeld aan gezonde leefomgeving: wat kan waar binnen milieu- en klimaatdoelen en rekening houdend met klimaatverandering in de toekomst worden geproduceerd? Maak dat duidelijk en voer consistent beleid.

Begin met het herstel van vertrouwen door boeren zelf met plannen te laten komen. Zorg dat ketenpartijen zich sterk maken voor het creëren van een afzetmarkt voor duurzame producten. En stimuleer de ontwikkelingen van onderop: samenwerking tussen boeren onderling en boeren en consumenten en nieuwe vormen van duurzame landbouw.

Keuzes maken

Wat is hiervoor nodig? Allereerst moeten er keuzes worden gemaakt over gebiedsdoelen tussen nu en 2050 waar stapsgewijs naartoe kan worden gewerkt. Deze keuzes moeten ook consequent in beleid worden doorgevoerd, zodat er duidelijkheid is voor de ondernemers. Ten tweede moet herstel van vertrouwen de hoogste prioriteit krijgen. En ten derde moeten boeren hulp krijgen bij de omschakeling naar duurzame bedrijfsvoering. Uitkopen moet alleen aan de orde zijn als het echt niet meer past om verder te boeren.

Als deze keuzes er niet komen, dan zal een grote groep boeren die altijd netjes het beleid hebben gevolgd over de kop gaan. Zij kunnen niet uitbreiden, niet investeren, krijgen geen lening en kunnen de kosten niet meer dekken met de huidige marktprijzen.

Alle aandacht gaat nu naar de korte termijn: problemen met stikstof en mest. Natuurlijk moeten die snel worden opgelost. Maar de focus hierop en op juridische processen doet de lange termijn uit het oog verliezen. Langetermijnbeleid betekent ook oplossingen voor de korte termijn. Landbouw is per definitie lange termijn. Die kan niet zomaar veranderen. Doelen en duidelijkheid voor de lange termijn doen recht aan het karakter van de landbouw.

Stevige regie vanuit de rijksoverheid is nodig, want zonder perspectief voor boeren komen klimaat- en milieudoelen niet dichterbij. Het landschap en het boerenondernemerschap zullen verder verschralen. Een minister die het aandurft om deze keuzes te maken, staat pas echt voor het belang van de boeren.