Gebiedscoöperatie: 'Wij zijn geen protestclub, wij willen vooruit'

Ze snappen er nog steeds niets van, bestuursleden Linda Versteeg en Tijs Achterstraat van gebiedscoöperatie Het Binnenveld. In november werd ineens vanuit de betrokken overheden het gebiedsproces stopgezet. 'Hoezo stopgezet, we zitten er middenin', zegt Versteeg.

De gebiedscoöperatie telt zeventig leden, een ruime meerderheid van de ongeveer honderd agrarische ondernemers in Het Binnenveld. Een bijzonder gebied, ingeklemd tussen de uitdijende gemeenten Rhenen, Wageningen, Veenendaal en Ede en zich uitstrekkend over de provincies Gelderland en Utrecht.

Circa 2.600 hectare landbouwgrond, waarvan 400 hectare agrarisch natuurbeheer, 540 hectare natuurgrond. Die laatstgenoemde moet beschermd worden, de eerstgenoemde staat door alle ruimtelijke claims onder druk.

Een spreekbuis

In 2021 ging het gebiedsproces in Het Binnenveld van start, toen geleid door een extern bureau. Om te zorgen dat agrariërs wel betrokken zouden worden, werd in 2022 de gebiedscoöperatie opgericht. De coöperatie kent leden uit alle vier gemeenten en vertegenwoordigt alle sectoren.

Ook BoerenNatuur, LTO Noord, de agrarische natuurvereniging, het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en het burgerinitiatief Leefbaarheid De Kraats Nergena zijn onderdeel. 'De overheden vonden dat toen ook handig', blikt Achterstraat terug. 'Alle belangen werden via één spreekbuis bij elkaar gebracht.'

Sindsdien vonden er zeventig keukentafelgesprekken plaats over de toekomst van de agrarische ondernemingen en werd er een gebiedsplan opgesteld en aangeboden aan de betrokken overheden. 'Nooit hebben we een formele reactie gehad op de inhoud. En toen kwam in november ineens, voor ons uit het niets, de mededeling dat het gebiedsproces stopt', aldus Versteeg.

'In plaats van een visie voor het hele gebied is het nu opgedeeld in vijf deelgebieden waarbij voor elk deelgebied plannen worden gemaakt. Dat was voor ons echt een volslagen verrassing. En tot op heden weten we niet waarom. Het lijkt erop alsof de gemeenten en provincies er samen niet uitkomen, onderling te veel verschillen qua doelen', aldus de melkvee- en varkenshoudster uit Rhenen.

Niet akkoord

De gebiedscoöperatie wordt een adviescommissie, als het aan de overheden ligt. Een rol waar de agrariërs niet mee akkoord gaan. 'Want daarmee komen we er niet', denkt Versteeg.

'De grond in het gebied is eigendom of wordt beheerd door agrariërs. Wij hebben wat te zeggen. Het besef dat boeren nodig zijn om bepaalde doelen te halen, lijkt te ontbreken. Het toverwoord bij overheden is bottom-up, maar dat wordt in dit geval volledig aan de kant gegooid en genegeerd.'

Veel boeren hebben land in verschillende deelgebieden. Versteeg vraagt zich af hoe dat in de praktijk uitpakt. 'Neem ons mee in het maken van plannen, wij hebben de kennis en willen graag meedoen.'

Tijdens een bijeenkomst vlak voor kerst kwam de gebiedscoöperatie samen om te praten over hoe nu verder. 'Er is toen een handvol thema's benoemd waarmee we zelf aan de slag gaan', zegt Achterstraat, zelf rundvee- en pluimveehouder in Bennekom.

'Daarbij gaat het onder meer om stikstofreductie, innovatie, groen gas en het opstellen van een gebiedsnatuurplan. Natuurlijk zijn we boos en teleurgesteld, maar wij zijn geen protestclub. We willen vooruit, niet achterover hangen en wachten. Met de hakken in het zand zetten, kom je geen stap verder.'

Nog veel energie

Achterstraat geeft aan dat er nog veel energie in het gebied zit. Die moet behouden blijven, al heeft het vertrouwen in de overheid een forse knauw gekregen. 'Het vertrouwen in de coöperatie is echter groot.'

De eerste stappen richting de toekomst zijn al gezet. Tien boeren uit Het Binnenveld die een haalbaarheidsstudie doen naar groen gas presenteren binnenkort hun bevindingen en het gebiedsnatuurplan wordt verder uitgewerkt samen met BoerenNatuur.

Een ander project is stikstof. Versteeg: 'Hiervoor moeten we de informatie over het referentiejaar 2018 hebben, de nulsituatie en de gegevens over de reeds gerealiseerde reductie sinds 2018 en wat vervolgens de bijdrage is van de stoppers en de invloed van buiten het gebied. Op basis van die feiten kunnen we nagaan welke doelstelling er nog overblijft.'

Volgens de bestuurders van de gebiedscoöperatie gaat een integrale gebiedsaanpak niet alleen om de belangen van de boer. 'Het is van groot belang als dit gebied zijn karakter behoudt. De bouwplannen van alleen al Rhenen en Ede zouden, inclusief natuurcompensatie, 600 tot 900 hectare van het gebied opslokken', zegt Achterstraat.

Nog altijd hopen ze er dan ook samen met de overheden uit te komen. Gezamenlijk kan er namelijk veel meer bereikt worden, zegt Versteeg. 'Wij willen veel doen, maar de overheden moeten dit wel faciliteren. Het liefst trekken we daarom samen op. Maar niet als adviescommissie.'