Sterk (CDA): 'Als er rechtszaken komen, wil ik laten zien dat we goed bezig zijn'

Bij de Provinciale Statenverkiezingen in 2023 was de tweedeling duidelijk in Utrecht. Stedelijk gebied stemde vooral op GroenLinks, daarbuiten was het de BoerBurgerBeweging (BBB) die de meeste stemmen vergaarde. Onderaan de streep maakte dat van BBB de grootste partij. Maar de nieuweling in de provinciale politiek zou uiteindelijk niet in meedoen in Gedeputeerde Staten. Het CDA ging wel mee – met GroenLinks, PvdA, VVD en D66 – en daarmee kreeg Mirjam Sterk een tweede termijn als landbouwgedeputeerde. Bewust weer met natuur erbij.

Ik kan voorlopig aan de slag met de 250 miljoen euro voor ‘no regret’-maatregelen

Mirjam Sterk, CDA-gedeputeerde in Utrecht

Hoe bent u deze termijn begonnen, met welke prioriteiten?

'Het is best relevant dat ik al een jaar op deze functie zat toen er verkiezingen kwamen. Ik had net een kennismaking gehad met het werk en was vooral druk met het Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG). Ik wilde echt door, er was veel in geïnvesteerd.'

'Ik ben uit de Verenigde Staten teruggekomen omdat ik daar zag waar polarisatie toe kan leiden. Ik wilde niet aan de zijlijn blijven staan. Het vraagstuk waar we nu voor staan, is hoe we natuur en een duurzame, rendabele toekomst voor boeren combineren. Daarom wilde ik ook landbouw én natuur in mijn pakket. Dat hoort bij elkaar.'

Hoe heeft de theologische achtergrond van uzelf en het gezin waaruit u komt een weerslag op hoe u beleid wil maken?

'Ik ben in kleine dorpjes opgevoed. Mijn vader was een echte dorpspredikant. Mensen die het moeilijk hadden, kwamen bij ons aan de deur. Daar komt mijn drive vandaan. Ik heb het gevoel dat agrariërs lang het gevoel hebben gehad dat zij met hun gezin niet meetelden. Zo'n begrip als rentmeesterschap, dat klinkt tegenwoordig suf, heb ik van huis uit meegekregen. Dat gaat over eerbied voor de schepping, maar ook over eerbied voor de mensen die het land al generaties lang bewerken.'

Het NPLG is afgeschaft, moest u beleid bijstellen?

'Wij hadden al kortetermijnplannen ingediend bij het vorige kabinet, de zogenaamde 'no regret'-maatregelen, die we sowieso wilden doen. Daar kunnen we voorlopig mee vooruit. Dat is bijvoorbeeld doelsturing bij agrariërs, daar zijn we al ver mee.'

'De duurzaamheidsdoelen vanuit het Rijk staan nog steeds. Zaken als de Kaderrichtlijn Water, natuurverbetering en klimaatdoelen moeten, dat zit in wet- en regelgeving. De minister zegt veel per gebied te willen regelen. Daar ben ik voor. Maar ik denk wel dat er meer geld nodig is, als provincie kunnen wij het gat dat het NPLG achterlaat niet dichtlopen.'

'Het grootste probleem is dat er nog altijd geen oplossing is voor PAS-melders en het moment van handhaving komt gevaarlijk dichtbij. Als er rechtszaken komen, wil ik kunnen laten zien dat wij in ieder geval bezig zijn. Dat was ook het doel van het NPLG, de rechter laten zien dat de overheid bezig is met verduurzaming zodat PAS-melders gelegaliseerd konden worden. Ik mis van het kabinet visie op dat onderwerp.'

Is wat u betreft gedwongen uitkoop op korte termijn bespreekbaar?

'Vooralsnog werkt iedereen op basis van vrijwilligheid. Uitkoop is alleen voor het uiterste geval bedoeld, als één boer de ontwikkeling van een heel gebied tegenhoudt. Vroeger in de ruilverkaveling speelde dat ook. Het zou zonde zijn als door een weigeraar de rest van de boeren in een gebied geen perspectief kan krijgen. Onteigening is niet wat we willen en gaat ook zeker niet makkelijk, ik zie het niet zomaar gebeuren.'

BBB is de belangrijkste nieuwkomer bij het maken van beleid in het buitengebied. Waarin verschilt de aanpak van deze partij?

'Wat vooral nieuw is, is dat de BBB explicieter dan andere partijen gericht is op agrariërs. Dat is hun legitimiteit. Ik merk ook dat ze effectiever worden. Het gaat ze steeds beter af om een plek te vinden in Provinciale Staten en ze gebruiken het instrumentarium steeds beter om hun punt binnen te halen. Sommige BBB-punten komen sterk overeen met verkiezingspunten van het CDA. Als gedeputeerde vind ik het jammer dat ze niet in het college zijn gekomen. De BBB vertegenwoordigt een grote groep stemmers.'

Manifesteren boeren zich anders dan voorheen met BBB?

'Dat weet ik niet. Ik merk vooral dat agrariërs gehoopt hadden dat het Rijk oplossingen zou brengen. Het is nu relatief rustig onder de boeren in Utrecht, maar ik vrees wel dat een deel van hen het heeft opgegeven. Een ander deel heeft ervoor gekozen om toch de schouders eronder te zetten. Ik vind het moeilijk om specifiek iets aan BBB toe te schrijven.'

Is Den Haag nog de belangrijkste driver in de toekomst van boeren of ziet u het krachtenveld verschuiven?

'Het Rijk is in het algemeen bezig om weer veel regie terug te pakken. Ik weet niet of dat altijd handig is. De provincie doet de uitvoering, het Rijk moet dat vooral mogelijk maken. Ik wil graag verder, maar het Rijk is daar niet altijd steunend in. Dat hoor ik ook van mijn collega's in andere provincies.'

'Het grote probleem is dat er weinig perspectief is op een goed verdienmodel voor agrariërs. Als provincie heb ik daar weinig invloed op. Dat zit bij de landelijke overheid, maar ook bij de consument. Ik zie nog niet dat die meer wil betalen. Dat is een onderwerp voor marktpartijen, zoals zuivelbedrijven en supermarkten. Zij zijn een belangrijk deel van de puzzel.'