Limburgse nitraatmetingen moeten kennis en bewustwording opleveren

Het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn confronteert de akkerbouwsector met vergaande generieke maatregelen en kalenderlandbouw die om nieuwe oplossingen en werkmethodes vragen. In Limburg zijn ze volop bezig hier zelfstandig en doelgericht tot te komen. En wel door middel van het nemen van zogenaamde N-mineraalmonsters (N-min, ofwel minerale stikstof).

De metingen worden op initiatief van LLTB en Duurzaam Schoon Grondwater uitgevoerd door drie partijen: de Belgische bodemkundige dienst, Agritip Precisie Farming en Soilz. De Belgische bodemkundige dienst voert de metingen niet machinaal uit, Agritip en Soilz doen dit wel. Daarnaast zijn er laboratoria die de metingen analyseren. Ook Bodemteam Limburg is bij de metingen en terugkoppeling betrokken.

Inmiddels doen 267 ondernemers in Limburg mee, met in totaal bijna 750 percelen. 'Dat is een aantal waar we erg blij mee en trots op mogen zijn', aldus Peter van Dijck, LLTB-hoofdbestuurder en portefeuillehouder Bodem. 'En dit aantal blijft de komende jaren groeien.'

In november werden bij de deelnemers N-min-monsters genomen uit de bodemlaag van 0 tot 90 centimeter. Dit gebeurde in drie etappes: op een diepte van 0 tot 30 centimeter, 30 tot 60 centimeter en 60 tot 90 centimeter. Deze monsters werden apart verpakt en vervolgens gekoeld overgebracht naar een laboratorium.

Daar wordt gemeten hoeveel minerale stikstof in de bodem zit. Dit is het resultaat van alle processen samen: bemesting, mineralisatie, opname door het gewas en tijdelijke immobilisatie.

Kennis opdoen

De metingen hebben als doel om kennis op te doen en ondernemers, betrokken partijen en ketenpartijen bewust te maken van de hoeveelheid stikstof die in de bodem zit na de teelt van een gewas. Van Dijck: 'Zeker in november, als het groeiseizoen klaar is, kun je de hoeveelheid minerale stikstof die overblijft na de teelt goed meten. Dat geeft de meest betrouwbare uitslag.'

De resultaten van de metingen moeten gewastelers bewustwording geven en handvatten bieden waarmee zij de gestelde doelen binnen het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn met doelsturing en gerichte maatregelen op een effectieve en praktische manier kunnen halen.

'De metingen zijn dus echt gericht op de toekomst van de akkerbouwsector in samenwerking met de ondernemers, waarbij ruimte blijft voor eigen invulling, maar wel binnen het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn dat op 1 januari 2026 ingaat', benadrukt Van Dijck.

Daarnaast moeten de resultaten van de metingen bewustwording creëren bij betrokken partijen, zoals ketenpartners, toeleveranciers en loonwerkbedrijven. 'Dit moet gaan leiden tot een project gericht op doelsturing dat we gezamenlijk opzetten met het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, om vanaf het achtste actieprogramma richting het negende te werken en te komen tot daadwerkelijk beleid.'

Maar dat is niet alles, aldus de portefeuillehouder. 'Door deze metingen uit te voeren en vanuit de sector oplossingsgericht bezig te zijn, willen we ook laten zien dat we de kwaliteit van water willen verbeteren. N-min geeft namelijk een indicatie van de hoeveelheid stikstof die kan uitspoelen naar grond- en oppervlaktewater en die daardoor de waterkwaliteit kan beïnvloeden.'

Gebiedsgerichte aanpak

Een voldoende lage N-min moet laten zien dat binnen de normen wordt gebleven, vervolgt Van Dijck. 'Tegelijkertijd kijken we met de meting of we op gebiedsniveau de doelen voor oppervlaktewater kunnen halen. We kijken daarbij wel alleen naar het deel waar wij als sector verantwoordelijk voor zijn. We zouden graag zien dat dit leidt tot een soort gebiedsgerichte aanpak.'

Eind december wordt een bijeenkomst georganiseerd waarbij de resultaten van de metingen besproken worden met adviseurs. 'Aan de hand daarvan kunnen we, hopelijk gedurende het eerste kwartaal van het nieuwe jaar, met de betrokken ondernemers rond de tafel gaan zitten. We gaan de cijfers bespreken via groepsbijeenkomsten en keukentafelgesprekken', aldus Van Dijck.

De portefeuillehouder is positief gezind over dit project. 'Dat we in onze provincie de handen ineen hebben geslagen, laat zien hoe serieus de sector de uitdagingen neemt, toekomstgericht te werk gaat en blijk geeft van goed ondernemerschap. We zijn hier vooruitstrevend bezig binnen de sector.'