Afzetgarantie legt stevige bodem in markt van miscanthus

Enkele tientallen bezoekers van de bijeenkomst Miscanthus: Supergras – Supergewas in het Gelderse Laren telen olifantsgras of zijn naarstig op zoek naar een gewas dat bij hen past. Het zijn vooral stoppende veehouders die invulling zoeken voor het land dat ze aanhouden.

Daarnaast zijn er enkele geïnteresseerden die net een stukje grond hebben gekocht en nog niet weten wat ze ermee willen doen. Wat volgt is een zoektocht langs verschillende gewassen, waaronder vezelhennep, zonnekroon of olifantsgras.

Op het kleine bedrijf van Erik Langenkamp in Laren wacht een fier gewas. Het heeft net op tijd de stengels gerecht, na de lichte sneeuwval van een dag eerder. Het is waterkoud, toch verlaten de bezoekers de warmte bij de opgestelde heaters om een bezoek te brengen aan het veld met 2 hectare olifantsgras. Het staat er mooi op; Langenkamp hoopt dit voorjaar zo'n 12 ton te oogsten.

Van dit perceel is afgelopen voorjaar de eerste oogst binnengehaald. Het leverde 8 ton product op. Een mooie start voor een gewas dat tijd nodig heeft om volwassen te worden. Uiteindelijk moet het gewas uitgroeien tot een jaarlijkse oogst van ongeveer 15 ton.

3.000 euro per hectare

Langenkamp mikt op een saldo van 3.000 euro per hectare. Dat is prima haalbaar met een minimale opbrengst van 150 euro per ton af land. Om de financiële opbrengst nog wat op te krikken, zoekt de teler naar mogelijkheden om het product op te slaan en te sorteren. Met het afleveren van verschillende vezellengtes hoopt hij een meerwaarde voor zijn product te realiseren.

Daarnaast kan hij nog wat extra verdienen aan de verkoop van koolstofcertificaten. Zo heeft de Gelderse teler een deel van de vastgelegde koolstof in de bodem verzilverd via Carbon Farmers van LTO Bedrijven. Bovendien levert miscanthus hem in de ecoregeling ook nog een extraatje op.

Langenkamp heeft niet voor de makkelijke weg gekozen toen hij in 2022 besloot om miscanthus te planten. Hij zocht een alternatief voor mais, omdat de kosten voor de mais opliepen, terwijl de opbrengsten stabiel bleven. In de zoektocht naar een gewas met een hoger saldo passeerden ook vezelhennep en zonnekroon de revue. Uiteindelijk is het miscanthus geworden, omdat dit gewas volgens de teler het beste verdienmodel heeft.

Hij besloot de miscanthus natuurinclusief te telen zonder gebruik van chemie. Dat laatste was de eerste twee jaar een uitdaging. Met een wiedeg en een maisschoffel pakte hij het onkruid aan, maar uiteindelijk kwam de hele familie er aan te pas om met handwerk het onkruid in de rij te bestrijden. Ook heeft hij schapen ingezet. Hij heeft daarbij wel geleerd dat de schapen weer op tijd van het land moeten om te voorkomen dat ze aan de miscanthus beginnen te vreten.

De jonge miscanthusplantjes blijken verder erg gevoelig voor een tekort aan water. Om het gewas aan de groei te houden, moet de teler er in het eerste jaar wel rekening mee houden dat een watergift nodig kan zijn. Na het eerste jaar redt het gewas zich prima met de hoeveelheid neerslag die in Nederland valt.

Slimme keuze

Langenkamp noemt miscanthus een slimme keuze voor percelen waar het gewas past. 'Het is een mooi gewas, maar je moet er wel rekening mee houden dat dit gewas je een heel jaar geen uitzicht geeft. Het is niet te adviseren om het hele land er vol mee te zetten.'

Building Balance, een non-profit organisatie die het gebruik van biogrondstoffen in de bouw wil versnellen, organiseerde de bijeenkomst bij Langenkamp. De tijd is volgens de organisatie rijp om te teelt op te schalen. In het afgelopen jaar groeide de teelt van 430 naar zo'n 600 hectare. Maar daarmee staat deze nog altijd in de kinderschoenen.

Filip Baecke uit het Zeeuwsch-Vlaamse teelt al vijftien jaar miscanthus. Hij is superenthousiast over het gewas en heeft speciaal daarvoor het bedrijf Cradle Crops opgericht. 'De oogst is nog nooit mislukt. Ook na vijftien jaar zien we nog geen daling in de opbrengsten per hectare. Bovendien is de afzet inmiddels gezekerd.'

Papierfabriek Wepa uit het Limburgse Swalmen wil de miscanthus al te graag afnemen. De fabrikant garandeert met een contract tien jaar lang de afname van de vezels. Het bedrijf zorgt voor een bodem in de markt, benadrukt Baecke.

In Swalmen wordt wc-papier gemaakt op basis van 50 procent oud papier en 50 procent miscanthus, vertelt fabrieksmanager Andreas von Ameln. Miscanthus levert volgens Wepa een van de duurzaamste primaire vezels ter wereld. Het bedrijf wil daarom de productie opvoeren. De behoefte aan miscanthus groeit volgens de planning van de papierfabikant naar meer dan 1.000 hectare in 2028.

Inkoopmanager Daan Beeren bij substraatfabrikant Kekkilä-BVB in Grubbenvorst laat met rekenvoorbeelden zien dat de behoefte aan miscanthus de komende jaren flink groeit in de substraatproductie. Veen is de belangrijkste component van substraat voor professionele gebruikers, maar dat gaat flink veranderen. In 2030 mikt de fabrikant op het gebruik van 85 procent hernieuwbare grondstoffen.