LTO Nederland stapt uit stikstofakkoord met andere sectoren

Volgens de belangenorganisatie van agrarisch Nederland wordt de rekening voor het oplossen van het stikstofprobleem in het nieuwe voorstel te veel bij de boeren gelegd. Het plan werd destijds gepresenteerd tijdens de moeizame formatie van het kabinet-Rutte IV.

Het uitgangspunt van Duurzaam Evenwicht was dat er perspectief voor de landbouw kwam, ontwikkelruimte voor economische activiteiten en de natuur versterken. Hierbij zouden alle sectoren een evenredige en evenwichtige bijdrage leveren aan het terugdringen van de stikstofuitstoot. LTO ziet in het nieuwe voorstel de integrale aanpak uit beeld verdwijnen, evenals de financiële dekking. Daarom trekt de organisatie zich nu terug.

LTO ziet dat het in 2021 gedane voorstel dat mede gericht was op perspectief voor de blijvers, niet door het kabinet is opgepakt. 'Sindsdien hebben honderden boeren ingetekend op de beëindigingsregelingen Lbv en Lbv-plus. Een nieuwe brede opkoopregeling staat in de steigers. De effecten van dit beleid moeten doorgerekend en geëvalueerd worden voordat we kunnen bepalen of verdere vervolgstappen nodig zijn, en welke, om onze gezamenlijke doelen te realiseren', zegt LTO-voorzitter Ger Koopmans.

Onvoldoende stappen gezet

Volgens Koopmans zijn er sinds 2021 onvoldoende stappen gezet op het terugdringen van de stikstofuitstoot. 'We zijn ervan overtuigd dat we niet in deze situatie zouden zitten als het vorige kabinet ons oorspronkelijke plan over had genomen. Nu moeten we opnieuw kijken welke reductiedoelen in welk jaartal realistisch en haalbaar zijn. De lijnen waarlangs dit eerder was uitgewerkt, steunen we onverminderd'

Het nieuwe voorstel van de andere partijen uit Duurzaam Evenwicht wordt volgens LTO Nederland onvoldoende financieel gedekt. De voorgestelde en vergaande maatregelen tellen op tot ver voorbij de 10 miljard euro. Geld dat voor het grootste deel bedoeld is om landbouwgrond af te waarderen. Daarmee is het voorstel volgens de belangenorganisatie politiek volstrekt onhaalbaar en zal het alleen maar bijdragen aan nóg meer onrust en onduidelijkheid.

Een principieel bezwaar is dat andere sectoren in het nieuwe voorstel vrijwel geen extra stappen nemen. Koopmans: 'Tussen de twintig grootste uitstoters van stikstofoxiden zit geen enkel agrarisch bedrijf en de lijst van tien grootste ammoniakuitstoters bestaat voor de helft uit niet-agrarische bedrijven. Een rechtvaardige aanpak van het stikstofprobleem vraagt evenredigheid en evenwichtigheid. Daarbij kan niet eenzijdig naar de landbouw gekeken worden.'

Landbouwgrond hard nodig

Partijen zijn het er volgens Koopmans over eens dat ook de Nederlandse landbouw nog stappen kan zetten in de richting van meer extensieve of natuurinclusieve vormen van bedrijfsvoering. 'Dat betekent juist dat we iedere vierkante meter landbouwgrond nodig hebben om doelen te realiseren. Dat partijen tegelijkertijd vragen om honderdduizenden hectares aan de landbouw te onttrekken voor nieuwe natuur, staat haaks op die gedeelde ambitie. Je kunt niet enerzijds van de landbouw vragen om te extensiveren en anderzijds bepleiten om landbouwgrond weg te nemen', aldus Koopmans.

Het voorstel van de voormalig partners gaat volgens LTO Nederland ook in tegen het voorstel voor een graslandnorm in de melkveehouderij. De belangenbehartiger wacht nu op de uitwerking daarvan af door landbouwminister Femke Wiersma. Ook komt zij voor het einde van het jaar met eigen stikstofplannen. 'Wij willen dat proces respecteren en wachten nu eerst op vervolgstappen van de minister', aldus Koopmans.

Op woensdag 4 december debatteert minister Wiersma met de Tweede Kamer over de stikstofaanpak.

Maatregelen

VNO-NCW, MKB-Nederland, Bouwend Nederland, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu hebben in hun voorstel aan minister Wiersma voor een versnelde reductie van de stikstofuitstoot, onderstaande maatregelen voor de veehouderij opgenomen. LTO Nederland kan zich daar niet in vinden.

• Intensivering: Verlaging van eiwitgehalte in voer. Realiseer, borg en monitor een verlaging van het eiwitgehalte in koeienvoer bij melkveehouders en verwerkende industrie op zo kort mogelijke termijn. De zuivelindustrie kan hier als afnemer zijn verantwoordelijkheid nemen door dit te borgen. De zuivelsector onderzoekt mogelijkheden om dit te stimuleren. Dit is een maatregel die direct zeer effectief is.

• Nieuw: versnelde daling melkvee via een partiële reductieregeling. De landbouw is gebonden aan fosfaat- en stikstofplafonds. Wij omarmen het idee van een vrijwillige en tijdelijke reductiemaatregel om het mogelijk te maken om deze plafonds te bereiken. Het voorstel is dat melkveehouders die vrijwillig aan een versnelde reductieregeling meedoen, een nader in te vullen vergoeding krijgen (premie/bonus per dier), mits fosfaatrechten worden doorgehaald. Er blijft perspectief voor de individuele boer om op de marktfosfaatrechten te kopen, maar het aantal neemt in de sector als geheel af.

• Intensivering: versnelling inzetten innovatieregeling. Emissiereductie kan tot 2030 versneld worden door bedrijven te laten investeren in nieuwe innovaties. Een investeringsregeling met een brede scoop (voldoende technieken en voor veel bedrijven beschikbaar) en investeringen in breed wetenschappelijk onderzoek om te komen tot systemen die effectief en juridisch houdbaar bijdragen aan emissiereductie.

• Nieuw: Stapsgewijze invoering van een norm voor grondgebondenheid in 2032. Een grondgebonden landbouw is een belangrijke ontwikkeling om de stikstofemissies naar beneden te brengen, en heeft mits goed ingevoerd een positief effect op bodem, water en klimaat. Nederland heeft afgesproken een grondgebonden melkveehouderij te hebben en ondernemers hebben recht op beleid waar ze tijdig op kunnen inspelen. Daarom dient in stappen toegewerkt te worden naar grondgebondenheid met een (grasland)norm, die voldoende en effectief bijdraagt om de emissies naar water, bodem en lucht te verminderen. De overheid dient ondernemers hierin bij te staan.

• Maak het Natuurnetwerk Nederland (NNN) af conform de bestuurlijke afspraken in het Natuurpact. Accepteer dat hiervoor een impuls aan middelen nodig is. De grondprijs is anders dan in 2013, maar de noodzaak is net als de grondprijsverveelvoudigd.

• Aanwijzen van gebieden voor natuurinclusieve landbouw rondom Natura 2000-gebieden. In het rapport 'Remkes 1' is aangegeven dat 150.000 tot 200.000 aan extra hectares natuurinclusieve landbouw noodzakelijk is, met name in overgangsgebieden en beekdalen. De grootte van deze gebieden is afhankelijk van de staat per natuurgebied. In deze natuurinclusieve gebieden moet veel gebeuren. Maatregelen zijn lastig en vragen veel van natuurbeheerders en ondernemers. Ze zijn noodzakelijk om een duurzaam evenwicht te bereiken. Daarom gaan we in deze gebieden uit van randvoorwaarden,waarmee een goed verdienmodel voor ondernemers wordt gecreëerd. Hierdoor blijft ondernemen mogelijk en kunnen deze hectares natuurinclusieve landbouw worden gerealiseerd.

• Afwaardering: zorg dat er genoeg geld beschikbaar komt voor afwaardering van de grond (eenmalige schadevergoeding) voor natuurinclusieve landbouw. Benut de Grondbanken en wettelijke en vrijwillige kavelruilinstrumenten om afgewaardeerde grond uit te geven aan boeren die willen extensiveren.

• Agrarisch natuurbeheer: zet het extra budget (500 miljoen euro per 2026) voor agrarisch natuurbeheer optimaal in om natuurinclusieve landbouw in deze gebieden te realiseren. Zorg daarbij voor stimulerende vergoedingen, langjarige contracten en inzet op kwetsbare gebieden. Het areaal agrarisch natuurbeheer kan hiermee stijgen naar 280.000 hectare in 2030. Dit is nu 110.000 hectare.

• Uitbreiding van de bestaande extensiveringsregeling, zodat elk agrarisch ondernemer rondom een Natura2000-gebied hier gebruik van kan maken, niet alleen in samenwerkingsverband. Verhoog hiervoor eenmalig het budget met minimaal 1 miljard euro met een looptijd tot en met 2032 en benut het bijvoorbeeld als maatregel om boeren tijdelijk te ondersteunen in het voldoen aan de eisen rondom grondgebonden landbouw in 2032. Deze maatregel is alleen effectief als de regeling ook geschikt wordt voor bedrijven die nu vrij intensief zijn en wat extensiever willen worden.

• Verdubbel de omvang van het omschakelprogramma duurzame landbouw, om daarmee alle boeren die willen omschakelen naar een natuurinclusieve en/of integraal duurzamere landbouw financieel tegemoet te komen.