Boeren ervaren opvragen bedrijfsgegevens als intimidatie

Dit blijkt uit een enquête die LTO Nederland, de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV) en Vee&Logistiek Nederland uit hebben gezet onder Nederlandse boeren. De intimidaties en treiterijen bestonden onder meer uit borden in de tuin, anonieme post, gefilmd worden en illegaal nachtelijk bezoek van activisten.

Het publiceren van deze gegevens vindt plaats via de Wet open overheid (Woo). Met deze wet kan iedereen in Nederland informatie opvragen waarover de overheid beschikt. Voor boeren, veehandelaren en veetransporteurs gaat dit vaak om gegevens over de locatie en oppervlakte van een boerderij, het type stal of hoeveel subsidie ze ontvangen. Omdat boerengezinnen meestal op het eigen bedrijf wonen, is deze informatie persoonlijk. De naam van de aanvrager wordt overigens niet gepubliceerd.

'Het is een ernstige weeffout in de Wet open overheid', zegt LTO-voorzitter Ger Koopmans. 'Persoonlijke informatie van boeren, veehandelaren en veetransporteurs is onvoldoende beschermd tegen openbaarmaking. Gezinnen gaan hieronder gebukt. De Woo moet op dit punt worden aangepast.'

Persoonlijke levenssfeer

De Woo houdt daarbij onvoldoende rekening met de persoonlijke levenssfeer van gezinnen, vindt Koopmans. 'Europese AVG-wetgeving beschermt burgers tegen het openbaar maken van persoonlijke informatie. Die regels zijn zo streng dat ik niet zomaar contactgegevens van onze bestuurders mag delen met onze eigen medewerkers. Maar onder de Woo is iedereen vogelvrij. Boeren, veehandelaren en veetransporteurs hebben in Nederland geen enkele recht op privacy. Terwijl we weten dat het openbaar maken van dit soort informatie leidt tot een toename van intimidatie en bedreiging', zegt de LTO-voorzitter.

'Het belang van een transparante overheid en van regelgeving waarmee die overheid ter verantwoording kan worden geroepen, staat voor ons niet ter discussie', zegt Koopmans. Hij is voorstander van een Wet open overheid, 'maar niet in deze vorm'. 'Deze Woo is doorgeschoten en heeft helemaal niets te maken met democratische zorgvuldigheid.'

Persoonlijke aanval

'Het openbaar maken van de gegevens van veehouders maakt hen doelwit van tegenstanders die überhaupt tegen veehouderij zijn en kiezen voor de persoonlijke aanval', zegt POV-voorzitter Linda Verriet. 'Gezinnen worden voor dierenbeul en moordenaar uitgemaakt. Gezinsfoto's worden gefotoshopt en online verspreid.'

Deze acties raken boeren diep, stelt Verriet. 'Je voelt je als boer, veehandelaar en veetransporteur én als gezin, kwetsbaar als al je gegevens op straat liggen. Boeren, veehandelaren en veetransporteurs die niet direct worden geconfronteerd met intimidatie en bedreiging, leven met ingehouden adem. Mensen zeggen dat ze er slechter van slapen. Je kunt zomaar 'aan de beurt zijn'. Niemand wil toch dat de overheid zijn adres publiceert?'

Enquête

De enquête van LTO Nederland, de POV en Vee & Logistiek Nederland is door 156 boeren ingevuld. 65 procent van hen had persoonlijk te maken met een Woo-verzoek waardoor eigen bedrijfsinformatie openbaar werd gemaakt. Van hen gaf 33 procent aan dat publicatie leidde tot laster, treiterijen, intimidatie of bedreiging.

Van alle respondenten gaf 56 procent aan dat Woo-publicaties over de agrarische sector leiden tot een toename aan incidenten. 83 procent is bang voor laster, intimidatie en bedreiging op het moment dat informatie over boeren door de Woo openbaar wordt gemaakt.

Voorbijgeschoten

De Woo is zijn doel – een transparante overheid die verantwoording aflegt aan burgers – totaal voorbijgeschoten, vinden de drie organisaties. Nederland zou volgens hen een voorbeeld kunnen nemen aan Duitsland of Oostenrijk waar openbaarmakingsverzoeken over agrarische onderwerpen vaker worden afgewezen omdat ze buiten het openbaarmakingsregime vallen.

Daar komt bij dat Nederland nationale koppen heeft geplaatst op de Europese richtlijn over de toegang van het publiek tot milieu-informatie, waardoor de in de richtlijn opgenomen uitzonderingsgronden in Nederland vaak niet van toepassing zijn. De Woo behoeft dan ook op korte termijn aanpassing om boeren, veehandelaren en veetransporteurs beter te bescherming tegen intimidatie en andere inbreuken in de persoonlijke levenssfeer, vinden de drie partijen. Tot die tijd zou de minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur de openbaarmaking van gegevens moeten weigeren op basis van hoger Europees recht, waaronder de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG).

Het kabinet heeft zich in het verleden uitgesproken tegen openbaarmaking van de gegevens vanwege de privacygevoelige informatie. De Raad van State heeft het ministerie gedwongen dit alsnog te doen. Het bekendste voorbeeld van illegaal bezoek is waarschijnlijk de bezetting van een varkensbedrijf in het Brabantse Boxtel (foto) in 2019. Dit leidde uiteindelijk ook tot de oprichting van actiegroep Farmers Defence Force.