Varkenshouder Floor de Heer: 'Arbeid is een valkuil'

Floor de Heer werd in 1980 varkenshouder op het bedrijf dat zijn ouders in de jaren zeventig van de vorige eeuw kochten. De koeien van het van oorsprong gemengde bedrijf gingen met de vorige eigenaar mee en de tien zeugen bleven.

De Heer bouwde het bedrijf uit naar 125 zeugen en werd stamboekfokker. 'Maar het begon steeds meer te kriebelen. 'Ik was in die tijd veel onderweg, fokzeugen wegbrengen en dat wilde ik niet meer. Ik kon mijn dieren niet de aandacht geven die ik ze graag wilde geven.'

De beslissing om te switchen naar biologisch kreeg een beslissend zetje uit onverwachte hoek. In de tweede helft van de jaren negentig heeft de maatschap een aanvraag lopen voor de bouw van een nieuwe stal. Die werd één dag voor de terinzagelegging afliep, gedwarsboomd door de Vereniging Milieu-Offensief (VMO) waar onder andere Volkert van der Graaf bij betrokken was.

VMO ging akkoord met de geplande uitbreiding, omdat het bedrijf wilde omschakelen naar biologisch. De Heer sloot een afzetovereenkomst met een akkerbouwer en een met een afnemer van de vleesvarkens. 'In 1998 zijn we toen omgeschakeld naar zeventig zeugen biologisch met bijbehorende vleesvarkens.' De relatie met deze afnemers is er nog steeds.

De stallen werden verbouwd en kregen uitloop. Nog geen drie jaar later harmoniseerde Europa de regelgeving voor biologische veehouderij, waardoor de stallen weer zouden moeten worden aangepast. De Heer kreeg uitstel en bouwde in 2009 volledig nieuw. 'Van de oude stallen gebruiken we nu niets meer.'

Blij was hij vooral met de natuurlijke ventilatie in de nieuwbouw. Mechanische ventilatie met uitloop noemt De Heer een slechte combinatie, omdat dit altijd leidt tot tocht. En als varkens het ergens slecht op doen, is het dat. In de nieuwe stallen ging de infectiedruk omlaag, de gezondheid van de dieren met sprongen omhoog, met als resultaat een lage dierdagdosering.

Zijn dieren noemt De Heer 'robuust en weerbaar'. Dit jaar schakelde hij over van de Topigs20 naar de TN70; de eindbeer bleef van het ras Piëtrain. 'Wij kunnen prima werken met die combinatie.' Arbeid noemt de varkenshouder een cruciale factor. 'Op veel bedrijven – biologische in het bijzonder – is daaraan mijns inziens een tekort.'

Voldoende arbeid

De Heer ziet het effect van voldoende arbeid terug in de technische en financiële resultaten en het houden van varkens met intacte staarten. 'Zie je gedragsverandering en je handelt direct, dan is het wel te doen.' Het bedrijf uit Kamerik biedt werk aan 1,5 arbeidskracht.

'Het gedrag van een varken is goed voorspelbaar', zegt De Heer. Hij en zijn compagnon Jan Samson zien alle dieren minimaal twee keer per dag. Een varken is een zindelijk dier, dat het liefst ver weg mest van de plek waar het vreet. 'Wij hebben daarom hokken die tot 15 meter diep zijn.'

Is de hokinrichting zowel binnen en buiten goed, dan blijft de dichte vloer schoon en is de ammoniakemissie minimaal. 'Ik durf de uitdaging wel aan wanneer hier de ammoniakuitstoot wordt gemeten', vervolgt De Heer.

Door de voor de sector verplichte uitloop kunnen biologische varkenshouders geen luchtwasser toepassen om de ammoniakuitstoot te beperken. Het emitterend oppervlak tot een minimum beperken, is om die reden voor biologische varkenshouders een uitdaging.

Zwarte bladzijde

Andere voordelen van een optimaal mestgedrag noemt De Heer: minder geur, minder werk, lager strogebruik, minder vliegenoverlast en meer werkplezier. De Heer zet zijn vleesvarkens af via Deli Harmony. Dat behoort samen met De Groene Weg en Meat Friends tot de belangrijkste afnemers van biologische vleesvarkens.

De groei van de biologische varkenshouderij verloopt vraaggestuurd. 'De markt moet zijn werk doen. Het belang daarvan hebben we met elkaar wel ervaren.' De gedachten van De Heer gaan terug naar 2003. Albert Heijn ging het scharrelvarkensvlees in het assortiment vervangen door biologisch varkensvlees.

In de planningen rekende men met 800 tot 1.000 slachtingen per week, waarvan ruim de helft voor AH. De introductie was in de tweede helft van 2003, maar de animo voor biologisch varkensvlees viel zwaar tegen.

Halvering varkenssector

De sector halveerde. Een zwarte bladzijde in het bestaan van de toen nog jonge Vereniging van Biologische Varkenshouders (VBV). In die periode groeide het besef hoe belangrijk het is om als kleine sector de krachten te bundelen.

'We hadden elkaar nodig: om te leren van elkaar en om kennis te ontwikkelen.' De VBV telt op dit moment 85 leden. En De Heer rekent met een geleidelijke toename van de vraag naar biologisch varkensvlees.