Europese Commissie zeer kritisch op landbouwplannen kabinet

Deze reactie blijkt uit een brief van het ministerie van Milieu (DG Milieu) van de Europese Commissie (foto) die landbouwminister Femke Wiersma woensdag met de Tweede Kamer heeft gedeeld. De bewindsvrouw gaf daarbij een update van haar gesprekken met Brussel over een nieuwe derogatie en de herziening van de Nitraatrichtlijn.

Positief is de Europese Commissie over de aangekondigde nieuwe beëindigingsregeling die minister Wiersma momenteel aan het uitwerken is. ‘Maatregelen om de veestapel te verkleinen in combinatie met compensatie voor boeren kunnen zeer effectief zijn in het verminderen van de nitraatemissie, mits ze op de juiste manier worden ontworpen en uitgevoerd’, aldus de brief aan Wiersma.

Overtuigend plan vereist

Daartegenover staan de ‘zorgwekkende trends in de waterkwaliteit, de druk op de menselijke gezondheid en het milieu door de huidige hoeveelheid dierlijke mest in Nederland’. Volgens de EC vereist een ‘effectief en overtuigend plan’ om te voldoen aan de normen voor milieu- en gezondheidsbescherming in de Nitraatrichtlijn.

Vragen heeft de Commissie onder meer over wat de gevolgen zijn van het door PVV, VVD, NSC en BBB opgestelde regeerprogramma op het verminderen van de milieudruk en de naleving op lange termijn van de Nitraatrichtlijn.

Alhoewel er momenteel een evaluatie gaande is van de Europese Nitraatrichtlijn en andere milieunormen, moet de Nederlandse regering zich daar niet op voorhand rijk rekenen. ‘De evaluatie is nog niet afgerond en bij gebrek aan gedragen conclusies is het voorbarig en onzeker om bij belangrijke aspecten van uw toekomstige beleid hierop vooruit te lopen’, schrijft het milieudepartement van de Commissie.

Regeerprogramma roept vragen op

DG Milieu wijst er op dat Nederland veruit de hoogste veedichtheid heeft van alle EU-lidstaten. Naast dat dat negatieve effecten heeft op beschermde Natura 2000-gebieden, is de uitstoot van stikstof ook slecht voor de luchtkwaliteit, drinkwater en de volksgezondheid, aldus Brussel. ‘In dit licht roepen sommige maatregelen die in het regeerprogramma worden gepresenteerd vragen op.’

De knelpunten in het regeerprogramma die de Commissie benoemt zijn: verkleinen van bufferzones rond stikstofgevoelige natuur, verhoging van de schatting van gasvormige verliezen uit mestkelders en -opslagen, investeringen in de verwerking en bevordering van de export van mest, verlengen van de mestuitrijperiode en het herzien van de NV-gebieden.

Tot slot wijst de Commissie op het afromen van dier- en productierechten uit het plan van aanpak voor de mestmarkt van Wiersma. ‘De plannen lijken grotendeels gebaseerd op de plannen van de vorige regering, die de Nederlandse Raad van State op 14 augustus 2023 als onvoldoende heeft beoordeeld.’

Voorwaarden afbouw derogatie

Wiersma wordt door de EC herinnerd aan de ‘tijdige implementatie’ van voorwaarden die zijn gesteld aan het afbouwpad van de derogatie 2022-2025. In de begeleidende Kamerbrief verzekert ze dat ook te zullen doen.

Ze zal zich in Brussel bovendien blijven inzetten voor de invoering van RENURE kunstmestvervangers en een nieuwe derogatie. Een beslissing daarover verwacht ze dit jaar nog niet.

‘Ik zal in de gesprekken de grote zorgen die er in Nederland leven over de effecten van het verlies van derogatie op het boerenerf blijven benadrukken, de inzet van het kabinet op het gebied van de herziening van de Nitraatrichtlijn voortzetten, en blijven inzetten op een nieuwe derogatie vanaf 2026’, aldus Wiersma.

De twijfels die de Europese Commissie heeft bij het kabinetsbeleid zullen naar verwachting uitgebreid aan de orde komen tijdens het stikstofdebat volgende week woensdag 4 december in de Tweede Kamer.