Door intensief veredelen krijgen bieten een 9 voor bladgezondheid cercospora

Twee jaar geleden stond er in Nieuwe Oogst ook al een artikel over cercospora in bieten met de conclusie dat er betere rassen aan komen. Die rassen zijn er nu, maar veredelaars wilden sterkere en beschikbaarheid in alle segmenten van de rassentabel. 'Het positieve nieuws is dat die rassen er zijn en dat er meer bij komen', zegt Martijn Leijdekkers, rassenspecialist bij kennisinstituut IRS.

'Het nieuwe materiaal doet het aanzienlijk beter. In Nederland is de aandacht volop gericht op bladgezondheid. Vijf jaar onderzoek daaraan levert nieuwe rassen, waaronder een aantal met een 9 voor bladgezondheid cercospora. Die rassen blijven groen tot de oogst. Sterkere rassen moeten wel worden bespoten, maar het kan vaak minder en het eindresultaat is beter', licht Leijdekkers toe.

Cercospora is een van de vijf bladschimmels, maar wel de lastigste. Het past in de strategie van Integrated Crop Management om rassen te ontwikkelen die sterk zijn over de hele linie. De eerste generatie met goede cercosporaresistentie was bijvoorbeeld relatief gevoelig voor roest. 'Bij de volgende generaties zitten rassen die het ook wat roest betreft beter doen', zegt de rassenspecialist.

Kweekbedrijven gaven voorrang aan resistentieontwikkeling. De productieontwikkeling stond daarmee bijna stil, omdat tegelijkertijd resistenties en hogere opbrengst inkruisen lastig is. Nu het is gelukt om rassen met een hoge bladgezondheid te ontwikkelen, kunnen veredelaars zich ook weer richten op de opbrengstpotentie verbeteren, zegt Leijdekkers. 'Daar is theoretisch ruimte. In de afgelopen periode lag het verhoudingsgetal voor financiële opbrengst bij nieuwe rassen rond de 100 procent. Nu maken we daar gelukkig ook een sprongetje.'

Het verschil tussen de actuele productie en de potentiële wordt ook wel de 'yield gap' genoemd. Hoewel suikerbieten hoogproductief zijn, is hier volgens de rassenspecialist winst te boeken. 'Die theoretische opbrengst is een getal voor de productie als alles goed gaat.' Hij schat de potentiële hectareopbrengst aan suiker op 25 ton op basis van proefveldresultaten in jaren met hoge opbrengsten.

Leijdekkers vindt de keuze voor de rassen met extra resistenties verstandig in regio's waar de ziektedruk hoger is. Bij cercospora is dat in het oosten van het land, al zijn er ook andere regio's die een toename van de bladziekte laten zien.

10 procent beter scoren

'Als cercospora met bespuitingen niet kan worden beheerst en het loof ruim voor de oogst al bruin kleurt, kun je met een ras met een goede bladgezondheid 10 procent beter scoren. Telers in gebieden waar na vier keer spuiten toch veel ziekte voorkomt, maken een verstandige keuze met zo'n beter ras', vindt de rassenspecialist.

Kost een gewoon pak 'klassiek' bietenzaad rond de 250 euro, een pak met een verhoogde resistentie heeft een meerprijs van 70 tot 80 euro. Dat is iets om mee te nemen in de afweging. 'Als een perceel anders bruin wordt, is het de meerprijs waard', stelt Leijdekkers.

De cercosporaresistentie in nieuwe rassen is in alle segmenten verkrijgbaar. 'Je kunt het krijgen in de rhizoctoniarassen, de rhizomanierassen en de rassen met aaltjesresistenties. Daar scoren meerdere rassen al een 9, terwijl dat bij eerdere rassen vaak een 7 of 7,5 was. Alle firma's werken hard aan de rasvernieuwing. Dat levert over de hele linie betere rassen op', constateert de rassenspecialist.

Veredelaars

Volgens Bram Maarsingh van zaadbedrijf Betaseed is het een belangrijk verdienste van de toewijding bij veredelaars voor bladgezondheid dat de rassen tot ver in de herfst groen blijven. 'Bespuiten is wel noodzaak, want de natuur staat niet stil', zegt hij. Met sterke hybriden die hun resistenties uit de vader- en de moederlijn halen, verwacht Maarsingh stabiele opbrengsten, minder middelengebruik en minder opbouw van sporen in de bodem.

Fokko Smit van KWS zegt dat boeren de gewasgezondheid beter kunnen managen met de sterkere rassen. 'Zeker als je zit in een gebied met grote cercosporadruk. Kies dan CR+ of CR++. Daarmee voorkom je dat de druk te hoog wordt.'

Wim Zandvoort van SESVanderHave denkt dat telers rassen nodig hebben met 'balans over de breedte'. 'Het hoeft niet altijd een 9 te zijn. Veel ziekten en plagen zijn zwakteparasieten. Daarom moet je als teler de biet beter vertroetelen.'

'Suikerbietenteelt aantrekkelijk houden voor alle telers'

Fokko Smit van KWS noemt deze aaltjesreducerende biet een 'medicijngewas'. Wim Zandvoort van SESVanderHave zegt dat de aaltjesreductie 'een stukje in de puzzel is om daarna goed pootaardappelen of schorseneer te kunnen telen.' In dit geval levert de teler stevig in op de hectareproductie (min 15-20 procent) met als doel een andere teelt te verbeteren.

Vergeet niet de andere bladschimmels, zegt Zandvoort. 'Onze filosofie is dat we een teelt willen zien met robuuste rassen. Daarom mikken we niet op één eigenschap en niet op monogene resistenties. Wat het risico is met te smalle resistenties zie je bij roest in tarwe of phytophthora in aardappelen.' Gebruik de schimmelresistenties vooral waar ze het meeste nodig zijn, vindt hij. Bij late levering is langdurige bladgezondheid essentieel.

Reductie gewasbeschermingsmiddelen

Met de Conviso Smart-suikerbiet reduceren telers de hoeveelheid werkzame stof tegen onkruiden in de teelt. Ook hier geldt dat de rassen op de eerste plaats in onkruidgevoelige percelen tot hun recht komen. Zandvoort stelt dat bieten die hier goed scoren en daarbovenop minder schimmelbestrijding vragen, bijdragen aan middelenreductie.

Smit vindt het waardevol dat suikerbietenverwerker Cosun Beet Company de telers een overzicht kan geven van de regio's waar de Conviso-biet en andere resistenties het beste tot hun recht komen.

Leijdekkers verwacht doorontwikkeling van vergelingsziektetolerante bieten. Dit virus wordt door luizen overgebracht. Betere tolerantie kan een besparing op insecticiden en minder opbrengstderving opleveren. 'Er wordt hard aan gewerkt, maar er is nog een paar jaar voor nodig. Er zijn meerdere typen van het virus, dus een tolerantie voor een daarvan is onvoldoende. Het moet tegen alle drie werken.'