Zaadfirma's willen uien die overal hun kwaliteit behouden

'Een ui op klei in Zuidwest-Nederland of in Flevoland heeft van nature een moeilijkere groei, waardoor hij de hardheid vanzelf krijgt', zegt André Boot van zaadfirma Hazera. 'Als je de ui die het daar goed doet, zou telen in het oosten van Noord-Brabant of in Drenthe, dan zou hij te los opgroeien en te zacht worden voor de export. Voor die nieuwere teeltregio's wil je een ui die rustiger groeit en smallere rokken heeft.'

Klimaatverandering verdrijft de teelt uit de oorspronkelijke teeltgebieden en dwingt veredelaars om te zoeken naar geschikte rassen voor alle omstandigheden. De moderne ui moet kunnen groeien onder extremer weer en bij nieuwe ziekten en plagen. 'We willen een ui die op zoveel mogelijk gronden zijn kwaliteit bewaart. Dan pas is de ui over de hele breedte robuust', zegt Boot.

Genetica inkruisen

Rinus Struik van zaadfirma De Groot en Slot bevestigt het verhaal van Boot. 'Wij veredelen op extreem nat en droog en op nieuwe ziekten, zoals pinkroot. Daartegen hebben we genetica uit Spanje en Italië ingekruist. Dan is het een voordeel dat we wereldwijd in de uien zitten.' Struik zegt dat het hele pakket aan weerstand van belang is en verwijst naar andere resistenties, waaronder tegen fusarium en valse meeldauw.

Alleen naar Zuid-Europa kijken als ziekten vandaar oprukken naar het noorden heeft geen zin. De ui is daglengtegevoelig en de Nederlandse ui moet van het Rijnsburger-type zijn. Alleen dan bolt hij op de juiste tijd en wordt hij hard genoeg voor de lange bewaring. Ook uien van lichte gronden moeten lang bewaarbaar zijn. Toen dit nog een klein deel van de uien betrof, gingen telers en de handel ervan uit dat de uien voor de kerst weg konden zijn. Tegenwoordig bewaren de oostelijke telers de uien tot ver in de lente. 'Er zijn meer dagen in het exportseizoen na de kerst dan ervoor', zegt Boot.

Verschuiving

De uienteelt verschuift naar de lichte gronden, doordat waterbeschikbaarheid een probleem wordt in het zuidwesten van het land. In het oosten van het land kunnen telers vaak goed beregenen. De ui die daar wordt geteeld, moet wel rustig reageren op de watergift. Continu en kalm doorgroeien is het beste.

Bij Hazera kwamen de veredelaars erachter dat eigenschappen uit rassen van vijftien jaar geleden positief waren voor de weerbare ui van nu. Daarom halen ze die eigenschappen uit rassen van de lichting Dormo en Centro naar de nieuwe rassen in ontwikkeling. Boot: 'Voor resistentie tegen pinkroot moet de ui over een sterk wortelstelsel beschikken. Maakt het ras snel nieuwe wortels, dan heeft het minder last van pinkroot. Wij vonden dat bij Centro. Er zijn nu nieuwe, veelbelovende nummers in ontwikkeling. Zodra ze commercieel zijn, komen ze in het rassenonderzoek.'

Genetische verbetering

Genetische verbetering kan van alle kanten komen, stellen de vertegenwoordigers. Boot noemt in dat verband de noordelijke telers. Ook op de breedte van Nederland maakt het uit welke ui je zet in Zeeuws-Vlaanderen of in Noord-Groningen. Hazera put daarom ook uit de genetica in Denemarken en andere Scandinavische landen.

De Nederlandse uienteler heeft een ui nodig met een brede weerbaarheid tegen klimaatveranderingen en andere ziekten en plagen. Indirect heeft de opmars van fusarium en pinkroot te maken met de warmere zomers. Schimmels doen het beter bij bodemtemperaturen boven 25 graden. Als de exporteurs met een goede ui willen komen, moeten telers een gezonde ui uit de cel toveren tot ver in het nieuwe jaar.