Kostprijs Nederlandse varkenshouders daalt naar 1,93 euro

Het voer bepaalt voor 60 procent de kostprijs van varkenshouders. Op de wereldmarkt daalde de prijs van voergrondstoffen in 2023. Met name landen die veel veevoergrondstoffen importeren, zoals Nederland, pakten daarmee vorig jaar een voordeel. Ten opzichte van 2022 daalden in Nederland de voerkosten van 1,25 euro per kilo warm geslacht gewicht naar 1,09 euro in 2023. In 2021 stonden deze nog op 0,94 euro.

In Denemarken en Frankrijk is de graanprijs minder afhankelijk van de wereldmarkt. Veel van het voergraan dat zij produceren is voor binnenlands gebruik. Dat werkte in 2022 in het voordeel van beide landen. Het jaar erop was het juist in hun nadeel. De voerkosten voor Denemarken kwamen in 2023 uit op 1,22 euro per kilo warm geslacht gewicht (2022: 1,20 euro). Die voor Frankrijk stonden toen op 1,26 euro en in 2022 op 1,28 euro.

De totale kostprijs in Denemarken ligt in 2023 op 1,94 euro per kilo warm geslacht gewicht. Dat is 1 cent boven die van Nederland, terwijl in 2022 het verschil nog 14 cent was in het voordeel van de Denen (kostprijs 1,86 euro versus 2 euro per kilo warm geslacht gewicht). De prijs voor veevoergrondstoffen is licht aan het stijgen en dat kan de Denen in 2024 weer op een voorsprong zetten.

Comeback

Wanneer Robert Hoste van Wageningen Economic Research en voorzitter van InterPIG dieper in de onderliggende cijfers duikt, valt op dat voor het eerst in vijf jaar het aantal biggen per zeug in Denemarken weer stijgt. Tussen 2012 en 2019 steeg de plus in aantal levend geboren biggen ten opzichte van Nederland van 1,8 naar 5 extra en kwam toen tot stilstand. Anno 2023 produceerden de Denen 40,7 levend geboren biggen per zeug en Nederlandse vermeerderaars 36,6 biggen.

Gemiddeld per zeug komen er jaarlijks in Denemarken ook meer vleesvarkens aan de haak dan in Nederland. In 2021 lag het verschil op 0,7 vleesvarken. In 2023 steeg dat naar 1,5. Daar staat tegenover dat de Deense uitval tussen levend geboren en geslacht vorig jaar 28 procent was, tegen 23 procent in Nederland. Hoste: 'Het lukt de Denen onvoldoende om zulke grote aantallen biggen te managen.'

Spanje, Europa's grootste producent van vleesvarkens, komt in 2023 op een InterPIG-kostprijs uit van 2 euro per kilo warm geslacht gewicht (2022: 2,06). De kosten voor het voer zijn er gedaald met 9 cent naar 1,37 euro. De kosten voor arbeid liggen in Spanje het laagst in vergelijking met de andere Noordwest-Europese landen. Dat geldt ook voor huisvesting en financiering. De Spaanse varkenssector heeft nog steeds te maken met de PRRS-variant Rosalia, die hoge uitval tot gevolg heeft.

Kostenstijging in 't verschiet

De kosten voor huisvesting liggen in Duitsland met 35 cent per kilo warm geslacht gewicht het hoogst. Een gevolg van de welzijnsmaatregelen die daar gefaseerd worden doorgevoerd. De welzijnseisen die voortvloeien uit het Convenant dierwaardige veehouderij gaan in Nederland ook zorgen voor een stijging van onder andere de huisvestingskosten.

'Dat gaat enorme consequenties hebben', zegt Hoste. Op bedrijfsniveau leiden de voorgestelde maatregelen tot een kostprijsstijging van zo'n 12 procent, blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research en bureau Connecting Agri&Food.

De vooruitzichten voor Nederland noemt Hoste niet echt gunstig. Voor veel ondernemers is de vraag evident: wil ik hier wel in verder? 'Ik zou mijn knopen tellen', is zijn advies. En dat is wat veel varkenshouders doen. Niet voor niets is de belangstelling voor deelname aan de Lbv en Lbv-plus veel groter dan die was voor de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv), geeft Hoste aan.

De varkenseconoom noemt daarvoor verschillende redenen, waaronder dus de aangescherpte welzijnswetgeving die eraankomt, maar ook de vergunningverlening. Die zit op slot, terwijl de noodzaak om te investeren groot is en ondernemers er nu ook de middelen voor hebben.

Biggenoverschot

Andere dreigingen zijn volgens Hoste het biggenoverschot wanneer de export naar Spanje stagneert en het maatschappelijke tij dat de sector tegen heeft. 'Dat is ook in België het geval. En in Frankrijk zit de vergunningverlening ook op slot.'

'Ik zou wensen dat er meer vakmensen opstaan', vervolgt Hoste. Voldoen aan nieuwe welzijnseisen vraagt om andere huisvestingsvormen en afmetingen, maar vooral om meer vakmanschap van de ondernemer en zijn medewerkers. 'Bereid je voor op die situatie.' De econoom verwacht een tweedeling in de sector: een groep die met goed vakmanschap de nieuwe eisen goed weet om te zetten, maar ook een andere die ermee worstelt.

Hoste: 'Heb je de houderij goed voor elkaar, dan ben ik ervan overtuigd dat het ook mogelijk is om het genetisch potentieel van varkens beter te benutten. Dat vraagt om een diergericht management met sterk vakmanschap, maar dan krijg je er ook wat voor terug.'

Andere basis

De InterPIG-kostprijs heeft betrekking op varkens die niet in een concept zitten. Voor Nederland vormen de actuele Kwin-cijfers de basis voor bijvoorbeeld huisvesting en arbeid. Jaarlijks wordt binnen InterPIG kritisch gekeken naar de uitgangspunten voor de berekening. Voor de voerprijzen is dit jaar de overstap gemaakt naar bedrijven die meedraaien in het Bedrijveninformatienet (BIN).

De berekening van de Duitse kostprijs is ook aangepast. Daar leverde belangenorganisatie ISN maandelijks de voerprijzen aan. Nu wordt gebruikgemaakt van de prijzen die eens per jaar beschikbaar komen van het agrarische marktbureau AMI.

Om de kostprijs over meerdere jaren vergelijkbaar te maken, is die vanaf 2021 opnieuw berekend op basis van de nieuwe grondslag. En zo blijven de leden van InterPIG de vinger aan de pols houden om de productiekosten zo goed mogelijk te kunnen inschatten.

InterPIG is een netwerk waaraan op dit moment achttien landen deelnemen. Wageningen Economic Research is daar sinds 2003 lid van. Om zicht te krijgen op de concurrentiepositie stellen de leden jaarlijks een kostprijsvergelijking op.