Dierwaardigheid kan leiden tot kaalslag

De zesde Vaarkamplezing, een initiatief van de Raad voor Dierenaangelegenheden en Universiteit Utrecht, had eerder deze maand niet voor niets als thema 'Dierwaardige veehouderij: hoe dan?'

Eind mei stemde de Tweede Kamer in met de wijziging van de Wet dieren. Nu die is aangenomen, wordt voor de melkvee-, varkens- en pluimveehouderij een algemene maatregel van bestuur (AMvB) uitgewerkt. Samen vormen de sectorplannen een convenant dat voor 1 juli 2025 moet worden opgeleverd.

Marten van den Berg, directeur-generaal Agro bij het landbouwministerie, noemt het op de lezing een 'complexe puzzel die gelegd moet worden vanuit integraliteit en met een verdienmodel voor veehouders'. Hoe, daarop blijven de ambtenaar en andere deelnemers aan de lezing het antwoord schuldig.

'Het is een zoektocht waar we middenin zitten', reageert Bas Rodenburg, hoogleraar dierenwelzijn aan Universiteit Utrecht. Positief is hij over de brief die ZLTO, de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV), de Dierenbescherming, Caring Farmers en de Brabantse Milieufederatie eind september aanboden aan het provinciaal bestuur van Noord-Brabant.

Die provincie stuurt op emissies en de briefschrijvers willen Noord-Brabant helpen de puzzel integraal te leggen. Zonder een verdienmodel kan een veehouder niet investeren in dierenwelzijn, zeggen ze.

Het verdienmodel blijkt ook bij de paneldiscussie van de Vaarkamplezing een heikel onderwerp. 'Zolang je cashflow hebt, kun je schakelen. Zolang niet duidelijk is wat precies de koers wordt, investeer ik niet', reageert bijvoorbeeld NAJK-voorzitter en melkveehouder Roy Meijer.

Ook boerwaardig

De discussie ontlokt dierenarts Marrina Schuttert de opmerking dat dierwaardig ook boerwaardig moet zijn. In Engeland en Duitsland zijn bovenwettelijke welzijnseisen debet aan een kaalslag onder vooral varkenshouders. Want wat bij wet is vastgelegd, hoeft de markt geen inspanning meer voor te leveren.

De transitie naar een dierwaardigere veehouderij kost geld. Meer dierenwelzijn heeft gevolgen voor de kostprijs van melk, vlees en eieren. De impactanalyse van Connecting Agri & Food en Wageningen University & Research van maart komt uit op transitiekosten van 4 miljard tot 5 miljard euro.

Op 14 oktober, in aanloop naar de begrotingsbehandeling, overhandigde voorzitter Elbert Roest van het Convenant dierwaardige veehouderij deze analyse ook aan landbouwminister Femke Wiersma. 'Voor de grote sectoren staat het convenant in de steigers. De vraag is nu of de politiek het kan omarmen.' Daarmee doelt hij op de randvoorwaarden. Om de transitie mogelijk te maken moet de politiek niet alleen met geld over de brug komen, maar ook met ruimte voor vergunningen en een groter bouwblok.

Markt ook aan zet

'Ook de markt is aan zet', vervolgt Roest. Retailers moeten Nederlands vlees verkopen tegen een iets hogere prijs. De consument moet bereid zijn dat te betalen. Dat is geen vanzelfsprekendheid, toont Nederland Vleesland aan. Uit onderzoek blijkt dat 44 procent van de consumenten vlees altijd of bijna altijd kiest op basis van prijs. Bij een onderzoek uit 2021 was dat nog 30 procent.

Steeds minder consumenten kiezen voor vlees met een keurmerk, blijkt uit datzelfde onderzoek. Juist keurmerken zijn belangrijke dragers van meer dierenwelzijn. Een dierwaardige veehouderij: hoe dan? De convenantpartijen hebben nog acht maanden om daar een passend antwoord op te vinden.