De juiste groenbemester kiezen blijft maatwerk

Dit zijn de belangrijkste tips na een proef van Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW), Cumela en Delphy. Op een perceel op dalgrond in het Groningse Veendam zijn rond 1 september 2023 zeven groenbemesters ingezaaid voor een vergelijkingsproef. Het betreft zowel enkelvoudige groenbemesters als mengsels.

Nadat de groenbemesters in het voorjaar waren ondergewerkt, zijn op het perceel zetmeelaardappelen gepoot. Tijdens een rondgang eind september langs de zeven objecten, toen de aardappelen nog in de grond zaten, bespraken teeltspecialisten het effect van de groenbemesters op bodem en beworteling.

De drie enkelvoudige groenbemesters zijn de meest gebruikte groenbemesters in de Veenkoloniën. De mengsels zijn geselecteerd op basis van winterhardheid en op de puntenscore in de ecoregeling van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB).

Wil je een groenbemester de winter over telen, dan is een mengsel met daarin een grassoort de meest voor de hand liggende optie. 'Maar als je last hebt van aaltjes, moet je juist niet voor gras kiezen', waarschuwt Delphy-adviseur Remon te Velde na afloop van de rondgang. 'Overigens viel ons afgelopen voorjaar op dat bladrammenas na de vorst weer terugkwam. Dat gold niet voor andere enkelvoudige groenbemesters.'

Volgens accountmanager Benelux Hendrik Nagelhoud van Vandinter Semo zijn bodemmonsters cruciaal om inzicht te krijgen in wat er gebeurt in de bodem. 'Onder meer op basis van deze monsters kun je de meest geschikte groenbemester(mix) kiezen voor het betreffende perceel. Als teler moet je weten wat er speelt in de grond.'

Delphy heeft op het onderzoeksperceel bij elk object een kuil gegraven om de beworteling te bekijken en een indicatie te krijgen van de aardappelopbrengst. Bij elk object ligt vooraan het perceel een bakje met de opgegraven knollen. Hieronder worden de resultaten van de zeven verschillende groenbemesters besproken.

1. Japanse haver

'Zoals je ziet is het bakje met aardappelen wel redelijk gevuld en is de opbrengst goed', stelt Te Velde. 'Het gewas groeide vorig najaar vlot weg en vormde een mooie 'deken' over het perceel. Maar de beworteling van de aardappelen valt tegen. Er zitten weinig wortels net onder het maaiveld en verder in de bouwvoor.'

De groenbemester is eind maart ondergewerkt, zonder het vooraf dood te spuiten. Japanse haver is gevoeliger voor vorst dan de meeste andere granen en is daarom in januari goed afgestorven. Het gewas wordt vaak ingezet voor de bestrijding van Pratylenchus penetrans, oftewel wortellesieaaltjes.

2. Gele mosterd

Het object waar gele mosterd heeft gestaan, valt zowel qua aardappelopbrengst als beworteling tegen. Te Velde: 'Wel zitten hier meer haarwortels bovenin de rug, wat de bodemstructuur in de bovenste laag ten goede komt. Doorworteling naar beneden zie je bijna niet.'

Bij deze enkelvoudige groenbemester moest er een Kvick-Finn-cultivator aan te pas komen om het gewas (inclusief het vele onkruid) goed onder te werken. Deze cultivator maakt de grond los en achterop gooit een rotor met veertanden de gewasresten achter de machine. Zon en wind moeten zorgen voor uitdroging en afsterving.

3. Bladrammenas

Bij het bladrammenas-object heeft Te Velde een goed gevoel. 'Hier liggen meer grote knollen in het bakje. De wortels gaan door tot aan het gele zand onder de bouwvoor. Een geslaagde groenbemester die zich al jaren bewijst, vooral vanwege de goede wortelvorming en het bestrijden en beheersen van diverse aaltjes', stelt de Delphy-adviseur. Bladrammenas staat bekend als een gewas dat zich snel ontwikkelt, in korte tijd massaal loof heeft en gemakkelijk onkruid onderdrukt.

4. Nitrafix nieuw

De vernieuwde Nitrafix-groenbemestermix is een mengsel van veldboon, erwt, wikken, Alexandrijnse klaver, bladraap en bladkool. Deze vlinderbloemigen binden stikstof uit de lucht en zorgen voor een mooie bodemstructuur, staat in de boeken. Maar is dat ook zo?

'Nou, de beworteling van de aardappelen is niet super', constateert Te Velde. 'Maar dat wil niet zeggen dat dit te wijten is aan de Nitrafix.' Door de nattigheid dit jaar hoefden de wortels ook niet ver te zoeken naar vocht. Daarnaast is door de lagere mineralisatie dit seizoen lastig te zeggen of bladkool en bladraap veel nutriënten hebben opgenomen en nageleverd aan de aardappelen. Het opbrengstbakje is in ieder geval minder gevuld dan bij de enkelvoudige groenbemesters.

5. TerraLife SoilProtect

Onder de aardappelruggen van het object met de TerraLife SoilProtect-mix is de bovenste beworteling goed, maar mist ook hier diepte. Te Velde: 'Dit mengsel fungeerde mooi als bodembedekker, maar is aaltjestechnisch gezien wel lastig.'

TerraLife Soil Protect bestaat voor bijna 30 procent uit vlinderbloemigen. In de verpakking zit Engels raaigras, smalle weegbree, vlas, inkarnaatklaver, winterwikken en basterdklaver. Door de winterharde vergroening paste het mooi bij de GLB-ecoregeling 'Groenbedekking'.

6. TerraLife N-Fixx 50

Adviseur Te Velde is te spreken over de beworteling onder de aardappelen waar TerraLife N-Fixx 50 heeft gegroeid. 'Veel haarwortels, goed voor de opnamecapaciteit', zegt hij tevreden. Mogelijk heeft dat te maken met de goede stikstofbinding van het mengsel, dat bestaat uit Alexandrijnse klaver, Perzische klaver, erwten, vlas, facelia, niger, zonnebloem, sorghum en zomerwikken.

Te Velde: 'Een nadeel van deze mix is dat het direct afstierf bij de eerste vorst, waardoor het niet meetelde voor de groenbedekkingsregeling.'

7. TerraLife Landsberger Gemenge

TerraLife Landsberger Gemenge bestaat voor de helft uit Italiaans raaigras, voor 30 procent uit inkarnaatklaver en voor 20 procent uit winterwikken. 'Bij dit object zitten er dikke aardappelknollen onder', laat Te Velde zien. 'Dat komt waarschijnlijk door de mooie nalevering van stikstof. De beworteling bovenin is goed, onderin is dit minder.'

Nadeel van deze mix is dat vooral Italiaans raaigras een vermeerderaar is van veel aaltjessoorten. 'Denk goed na als je dit mengsel wilt zaaien, de schade kan op termijn groot zijn.'