Ketencontract blaast edamameteelt nieuw leven in

In de verte loopt nog iemand in het perceel. Het is de monsternemer van Dutch Soy. Om het precieze oogstmoment van de edamamebonen goed te bepalen worden steekproefsgewijs monsters verzameld. De grote oogstmachines die de bonen van het veld halen, komen nu eenmaal maar één keer langs en oogsten het perceel ook in één keer. Het is te duur om met deze machines een tweede keer langs te laten komen.

De jonge groene sojabonen die her en der in het perceel zijn geplukt worden beoordeeld op hardheid en drogestofgehalte. De bonen worden groen geoogst dus is het oppassen dat het gewas niet te ver is afgerijpt. Aan de andere kant moet er wel een bepaalde bite zijn dus is een te vroege oogst ook niet wenselijk.

Groen is op uitnodiging te gast op het akkerbouwbedrijf Harrysfarm van Harry Schreuder in het Flevolandse Swifterbant. Samen met de akkerbouwer legt hij uit dat het een belangrijk moment is voor Dutch Edamame. Tien jaar pionieren met de edamame in Nederland werpt nu zijn vruchten af.

De tijd is rijp voor een nieuwe stap die de teelt van deze boon naar een hoger plan moet tillen. Al het werk van de afgelopen jaren is niet voor niks geweest. Het zag er even somber uit, maar nu gloort er weer hoop voor Dutch Edamame. Schreuder is dit jaar nog de enige gangbare teler van voor dit gewas, maar komend jaar pakken meer collega-akkerbouwers de teelt op.

Tien jaar geleden richtte Peter Strijk Dutch Soy op. Hij nam het initiatief om de edamameboon in Nederlandse bodem aan het groeien te krijgen. Veertig rassen werden beproefd en daar rolde er één als beste uit; het ras Befine. Dit ras is gekweekt door het Belgische bedrijf Storm Seeds. Beready, een ander ras van deze Belgische veredelaar lijkt ook veelbelovend.

Langzaam maar zeker is de teelt uitgebreid. In 2019 pakte Schreuder de teelt op. Het gewas past goed in zijn bouwplan. In 2022 heeft hij een jaar overgeslagen, simpelweg omdat het zaaizaad te laat beschikbaar kwam. Samen met de andere Dutch Edamame-telers wilde hij het risico van zo laat zaaien niet nemen.

Een jaar later pakte de teler samen met andere akkerbouwers de edamameteelt toch weer op. Deze teelt leverde in 2023 wel een oogst op, maar de afzet stelde teleur. Nog steeds liggen er bonen in de vriescellen omdat er geen koper voor kwam.

Nu komt deze voorraad goed uit. Supermarktketen Jumbo toonde interesse in de edamame en dat resulteert nu in een meerjarig ketencontract. Deze mijlpaal ontbrak als onderdeel in de keten voor de professionalisering van de teelt en de afzet in Nederland. De overeenkomst met Jumbo biedt telers afzetzekerheid en daarmee gloort er weer een toekomst voor de edamameboon van Nederlandse bodem.

Vriesverse edamamebonen

De voorraad van vorig jaar en de nieuwe oogst van 4 hectare van Schreuder bieden Jumbo de mogelijkheid om begin 2025 de vriesverse edamamebonen aan te bieden in de winkels van Jumbo in Nederland en België. De beschikbare hoeveelheid moet voldoende zijn om de periode tot de nieuwe oogst te overbruggen.

De vraag naar de edamamebonen is de afgelopen jaren sterk gegroeid. Foodvalley NL schat de totale vraag in Nederland inmiddels op minimaal 2.000 ton per jaar. Daarvan wordt minimaal de helft afgezet via het supermarktkanaal.

Jumbo wil in eerste instantie beginnen met edamame in het vriesvak. Deze afzet is de afgelopen vijf jaar bijna vertienvoudigd tot 390 ton in de twaalf maanden tot half augustus. Op dit moment heeft Jumbo nog geen Dutch Edamame in het schap.

Uitbreiding in 2025

Om in de verwachte vraag te voorzien wil Dutch Soy de teelt komend jaar uitbreiden. Met Jumbo zijn afspraken gemaakt over prijs en hoeveelheid. Om tot een eerlijk verdienmodel te komen, moest teler Schreuder met de billen bloot; al zijn cijfers kwamen bij Jumbo op tafel. De akkerbouwer aarzelde, maar achteraf is dat volgens hem toch de beste manier om tot eerlijke afspraken te komen.

De 4 hectare die dit jaar teelt moet volgend jaar groeien naar 40 tot 60 hectare, vertelt Groen. Dat betekent dat er zo'n tien gangbare telers moeten worden aangetrokken om het gevraagde areaal bij elkaar te krijgen.

Welke prijs voor de bonen wordt betaald, daar doen betrokkenen geen concrete uitspraak over. Het enige dat Groen hierover zegt is dat het contract overeenkomt met doperwten-plus. Ofwel er wordt een kleine toeslag beoogd bovenop de contractprijs voor doperwten. Jumbo kan nog niet zeggen voor welke prijs de 450 grams verpakking in het vriesvak komt te liggen.

Afstemmen op de vraag

Hoewel er een meerjarige overeenkomst aan ten grondslag ligt, willen de partijen elk jaar om tafel voor een evaluatie. De groei van de markt en de teeltplannen kunnen zodoende jaarlijks op elkaar worden afgestemd.

Akkerbouwer Schreuder is blij met de overeenkomst zoals die er nu is met Jumbo. 'De edamameboon kan al in september worden geoogst. Dat past goed in mijn bouwplan. Bovendien maakt edamame dit bouwplan duurzamer.'

Met het vlinderbloemige gewas vergroot Schreuder de biodiversiteit op zijn bedrijf. 'Daarnaast bindt het gewas stikstof en dat is goed voor de bodemvruchtbaarheid. Dankzij edamame heb ik minder kunstmest nodig. Dat werkt ook door voor gewassen die ik later op hetzelfde perceel teel, zoals aardappelen, uien, tarwe, suikerbiet en peterselie.'

Op vrijdag 27 september kwamen de machines langs zijn de bonen daadwerkelijk geoogst. Precies volgens plan dus. Het weer werkte die dag niet mee. 'Niet de beste omstandigheden met 32 millimeter regen die vanmiddag hier nog viel', schrijft Schreuder op X. In een reactie onder het bericht meldt hij dat de opbrengsten goed lijken.