Limgroup introduceert aardbeien uit zaad

Met een pincet verwijdert medewerker Celine Hagenauw de kelkblaadjes en meeldraden van de bloemen van de aardbeienplant. Die worden gebruikt voor de zaadproductie. 'Deze zijn van de moederlijn van ons eerste hybride aardbeienras Limore One', zegt productleider Roland Sweijen.

In een afgebakende kasruimte op het veredelingscentrum van Limgroup in het Limburgse Horst geeft Sweijen uitleg over hybride veredeling bij aardbeien. In deze ruimte staan ook planten van de vaderlijn van dezelfde variëteit. Die leveren het stuifmeel en zorgen ervoor dat de aardbeien aan de moederplanten komen. Deze aardbeien leveren de zaden van het hybride ras.

'Elke vrucht levert enkele tientallen zaden en elke plant ongeveer vijftien vruchten. Het betekent dat een moederplant honderden zaden produceert die worden gebruikt voor de opkweek van evenzoveel aardbeienplantjes. Het laat meteen een belangrijk voordeel zien ten opzichte van klonale vermeerdering', verklaart Sweijen.

'Voor de vele zaden die we in een betrekkelijk kleine kasruimte produceren, is bij traditionele opkweek van plantgoed met uitlopers van de moederplant veel meer vermeerderingsareaal en teeltinput nodig', vervolgt de productleider.

Sweijen is één jaar aangesteld bij Limgroup om de introductie van de hybride aardbeien te coördineren. Zijn werkzaamheden variëren van nieuwe rassen ontwikkelen, marktonderzoek uitvoeren, overleggen met ketenpartijen en productprofielen opstellen tot afstemmen op teeltsystemen. Eerder werkte hij bij zaadbedrijven in groentegewassen, zoals tomaat. Van daaruit raakte hij bekend met hybride veredeling en de productie van zaaizaden.

'Zo'n vijftien jaar geleden zijn de veredelaars hier al gestart met de ontwikkeling van ouderlijnen. Via terugkruisen zijn stabiele mannelijke en vrouwelijke lijnen ontstaan die we nu gebruiken voor hybride kruisingen', vertelt Sweijen. 'De eerste F1-hybriden dateren van het seizoen 2018-2019. Toen is ook de kruising gemaakt voor Limore One.'

Opbouw van portfolio

Een portfolio opbouwen voor het concept F1 Hybrid Strawberries is nu prioriteit voor Limgroup. Na de hybride kruising volgt een periode van drie jaar waarin de hybriden intern worden beoordeeld. 'De selecties die overblijven testen we daarna in de praktijk bij telers. Na in totaal vijf of zes jaar is duidelijk of een ras commercieel kan worden.' Sweijen verwacht dat de hybride rassen Limore Two en Limore Three in 2025 klaar zijn voor introductie.

De hybride kruisingen worden gemaakt aan de hand van productprofielen waarvoor marktonderzoek is uitgevoerd. Sweijen: 'In eerste instantie richten we ons op de bedekte aardbeienteelt in Noordwest-Europa. Voor verschillende marktsegmenten en teeltmethoden zoeken we vanuit de ouderlijnen de juiste genetica bij elkaar om specifieke hybride rassen te ontwikkelen.'

Veredelaars beoordelen nieuwe rassen op productie, kwaliteit, vruchtvorm, plukprestatie, plantkwaliteit en uitstalleven. En volgens Sweijen is het wensenlijstje vaak nog langer. Hij noemt als voordeel van hybride veredeling dat nieuwe eigenschappen via de ouderlijnen relatief makkelijk zijn in te kruisen. 'Voorbeelden van gewenste maar nog niet beschikbare eigenschappen zijn resistenties tegen meeldauw en botrytis. Een meeldauwresistent ras is een soort heilige graal voor de aardbeienveredelaar.'

Na bestuiving met de mannelijke lijn wordt het gewonnen zaad van de vruchten aan de moederplanten gedroogd en klaargemaakt voor aflevering bij de plantenkweker. Na machinale zaai en ontwikkeling van kiemplanten vindt verspening plaats en de verdere opkweek tot commerciële plant. Deze plant is de basis voor de productieteelt.

Vitale planten

De opkweek van zaadje tot commerciële plant duurt zo'n zestien tot achttien weken, zegt Sweijen. 'Dit proces kan elk moment van het jaar worden herhaald. Daarom kunnen wij telers constant voorzien van verse en vitale planten. Deze manier van vermeerderen maakt de puzzel naar een jaarrondteelt makkelijker.'

Vanuit het marktconcept voor hybride aardbeien is er veel belangstelling voor de lagere CO2-voetafdruk van de productie van zaaizaad tot de oogst van de aardbeien. De winst bij de plantopkweek zit volgens Sweijen in minder landgebruik, minder energiegebruik en minder meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. 'We laten een duurzaamheidsanalyse uitvoeren door een onafhankelijk instituut. De verwachting is dat de milieu-impact ten opzichte van klonale vermeerdering aanzienlijk lager is.'

Lekkere doordrager

De eerste hybride aardbei Limore One is een doordrager die goed smaakt, over langere tijd stabiel produceert en een hoog rendement geeft, aldus Sweijen. Afgelopen jaar was het teeltareaal zo'n 2 hectare bij twintig telers in binnen- en buitenland. Dat wordt komend jaar opgeschaald tot ongeveer 20 hectare bij vijftig tot zestig aardbeientelers.

Met de verdere ontwikkeling van hybride rassen verwacht Sweijen dat de komende vijf jaar een grote stap wordt gezet in de transitie naar de nieuwe vermeerderingsmethode. Hij wijst erop dat al veel veredelaars zich bezighouden met de hybride veredeling van aardbeien. 'Wij verwachten dat over tien jaar de teelt van hybride aardbeien in Noordwest-Europa de norm is.'