Stap voor stap op weg naar steeds weerbaardere aardbeienplanten

'Kijk eens hoe fris en gezond deze aardbeienplanten ogen', zegt een tevreden Robert van de Zanden, terwijl hij tussen de stellingen met stekplanten loopt. 'Je kunt zien dat de planten veel power hebben. Naar mijn idee dragen goede bacteriën en schimmels daar zeker aan bij.'

Toen in mei 2023 een deel van een aardbeienveld van de teler in het Noord-Brabantse Haaren onder water stond, zat hij met de handen in het haar. 'Er kwam geen zuurstof meer bij de wortels. Daardoor dreigden de planten te verstikken. Ik had even geen oplossing, totdat een vertegenwoordiger van microbiële meststoffen hier het erf op kwam lopen.'

Juiste moment

Achteraf gezien kwam die op het juiste moment. 'Vaak als iemand hier komt om te proberen een middel te verkopen, doe ik daar in eerste instantie niet zoveel mee en verzoek ik hooguit om een folder achter te laten. Die belandt uiteindelijk vaak in de prullenbak', knipoogt Van de Zanden. 'Maar omdat we een probleem hadden, wilde ik de meststof nu wel uitproberen. Dat pakt tot dusver goed uit.'

Het betreft het product Azoter. Deze microbiële meststof gebruikt stikstoffixerende bacteriën om stikstof uit de lucht te binden. Daardoor vindt continu een toevoer naar de planten plaats. Daarnaast bevat het product fosforoplossende bacteriën die fosfor toegankelijk maken voor opname door planten. Verder vermindert Azoter schadelijke schimmels en versnelt het de afbraak van gewasresten en organisch materiaal in de bodem.

Al met al speelt de bacterie een belangrijke rol in het telen van een weerbaardere plant. 'Weerbare planten telen wordt alleen maar belangrijker, omdat je steeds minder kunt ingrijpen of bijsturen', stelt Van de Zanden.

'Dat heeft te maken met het krimpende middelenpakket en de beperkingen op het gebruik van kunstmest. Daarnaast worden de teeltrisico's door bijvoorbeeld toenemende weersextremen steeds groter. Die extremen moeten we zoveel mogelijk de baas proberen te zijn.' Weerbaar telen loopt dan ook als een rode draad door aardbeienplantenkwekerij Aardbei Extra.

Ruim vijftig jaar ervaring

Het familiebedrijf van Robert en Liesbeth van de Zanden heeft ruim vijftig jaar ervaring in de teelt van aardbeien en aardbeienplanten. In de jaren zeventig begonnen de ouders van Robert met het verbouwen van allerlei soorten groenten en aardbeien.

Al snel beseften de ondernemers dat een geslaagde aardbeienteelt afhankelijk is van de kwaliteit van het uitgangsmateriaal. Na dit inzicht besloten ze zich volledig te richten op de vermeerdering van aardbeienplanten. Dat was in de periode dat Robert en Liesbeth van de Zanden het bedrijf overnamen, zo rond het jaar 2000.

Vollegrond

De teelt van vers bewortelde planten, frigoplanten en wachtbedplanten gebeurt in de vollegrond. Het bedrijf past een ruime vruchtwisseling toe en ruilt percelen met boeren en telers in de buurt. De ondernemers kweken stekplanten op stellingen. De moederplanten groeien in teeltgoten. Jonge stekken ontwikkelen zich hierbij gedeeltelijk liggend op tafels en hangend in de lucht.

Op die manier komen de planten niet in contact met de grond. Daardoor kan het bedrijf problemen met wortelziektes uitsluiten. Doordat de stekken in de buitenlucht goed kunnen afharden, zijn ze sterk en vitaal.

Drie cruciale factoren

Volgens Van de Zanden zijn een ruime vruchtwisseling, een goede hygiëne en gezond uitgangsmateriaal drie cruciale factoren voor een kwaliteitsvolle aardbeienteelt. 'We hanteren een rotatie van minstens 1-op-4. Moedermateriaal komt zelfs nooit op grond waar al eerder aardbeien hebben gestaan. Dat wordt trouwens wel lastiger, want ook hier heb je de percelen niet voor het uitkiezen.'

Het buiten telen past goed in het plaatje van weerbaar telen, zegt de Brabantse ondernemer. 'Een plant in de vollegrond of op stellingen groeit in weer en wind. Zodra we een plant lossnijden en in trays zetten, voelt de plant daar veel minder van dan wanneer je dat bij een kasstek zou doen. De term 'kasplantje' bestaat niet voor niets.'

Waar veel aardbeienplantenkwekers de bodem of het trayveld ontsmetten met chemie, past Van de Zanden ook hiervoor Azoter toe. 'Goede hygiëne is cruciaal. Azoter bevat naast bacteriën nuttige schimmels, die in samenwerking met de bacteriën schimmelinfecties kunnen onderdrukken. Ook zou Azoter het vermogen hebben residuen van gewasbeschermingsmiddelen in de bodem af te breken', licht hij toe.

Ziektebestrijding grootste uitdaging

Bij aardbeienplanten telen is een goede ziektebestrijding de grootste uitdaging, vindt de ondernemer. 'Pythium, Phytophthora cactorum en verticillium zijn de lastigste ziekten die veel schade kunnen aanrichten. Het kweken van gezond uitgangsmateriaal komt daardoor in het geding. We moeten constant de nieuwste ontwikkelingen wat betreft ziektebestrijding in de gaten houden.'

Door de inzet van Azoter vermindert Van de Zanden dus het risico op schimmelziekten, maar verlaagt hij ook de kosten. Vooral door de afhankelijkheid van kunstmest en fungiciden te verminderen. 'Kunstmest geeft planten een snelle en intense boost. Dat leidt tot versnelde groei. Door het hoge stikstofgehalte in de plant ontstaan grote en los gestructureerde cellen. Daardoor worden planten vatbaarder voor schimmelinfecties. Azoter zorgt juist voor robuustere plantencellen.'

Nadelen

Het gebruik van de bacteriemeststof kent ook nadelen. Azoter kan langdurig in de koeling worden bewaard bij temperaturen tussen 0 en 5 graden. De koele bewaartemperatuur vraagt ook in de distributie aandacht. Gekoeld transport is complexer en duurder.

Daarnaast is de timing van toepassing cruciaal, vooral als een teler meerdere chemische middelen gebruikt in zijn spuitregime. Breng Azoter altijd aan tussen chemische behandelingen om interacties te voorkomen. Doe je dat niet, dan kunnen chemische middelen de werking van Azoter tegenwerken of micro-organismen breken af.

Niet bij felle zon

Het beste is om de eerste bespuiting van de bacteriemeststof twee weken voor het zaaien of poten uit te voeren, zodat je de teelt begint met een zo'n schoon mogelijke grond. Een teler kan Azoter toedienen met een conventionele veldspuit, maar doe dat niet bij een felle zon, waarschuwt Van de Zanden.

'De zon geeft een sterke uv-straling, die de aangebrachte micro-organismen kan beschadigen bij blootstelling van een paar uur. Werk bij een felle zon Azoter direct in met een cultivator of pas het toe via druppelslangen, zoals wij doen bij de teelt op stellingen.'

De dosering en daarmee ook de kosten van Azoter verschillen volgens de ondernemer per gewas. Zachtfruit zoals aardbeien zijn gevoeliger en vragen om een hogere dosering, maar gewassen als mais hebben een stuk minder liters per hectare nodig. Azoter kost ongeveer 10 euro per liter.

Kosten compenseren

'In aardbeien heb je in totaal ongeveer 50 liter per hectare per jaar nodig', is de eerste ervaring van de Brabantse teler. 'Besparing op kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen moeten die kosten compenseren.'

Waar Van de Zanden vorig jaar op een deel van zijn bedrijf de bacteriemeststof inzette, past hij vanwege zijn goede ervaringen het middel in het huidige groeiseizoen op zijn complete areaal toe.

Experimenteren

Bij een kijkje in de koeling op het bedrijf is te zien dat Van de Zanden genoeg jerrycans op voorraad heeft. Deze zijn deels bestemd voor boeren, telers en loonwerkers in de buurt die ook willen experimenteren met Azoter.

Uiteindelijk is het doel van de teler om met investeringen zoals in dit middel teeltrisico's de baas te blijven. 'Een goede ondernemer zoekt risico's op, maar probeert die ook af te dekken. Dat doe ik nu met Azoter. Stap voor stap probeer ik steeds weerbaardere aardbeienplanten te telen', stelt hij.

Vanwege zijn goede ervaringen wil Van de Zanden zijn nek uitsteken en werkt hij mee aan proeven. Met Azoter, ook de naam van de fabrikant, heeft hij afgesproken dat hij op termijn het middel vanuit Haaren gaat verkopen en distribueren. 'Zie het als toekomstige neventak op ons bedrijf.'