Aardbeiensector bereidt zich voor op de toekomst

De belangstelling voor de Aardbeiendag woensdag in Den Bosch laat zien dat er veel perspectief is voor de aardbeiensector in Nederland. Volgens dagvoorzitter Henny van Gurp van Glastuinbouw Nederland werden op de twaalfde editie van dit evenement ongeveer 750 bezoekers verwacht en deden 100 standhouders mee aan de bijbehorende vakbeurs. Naast Glastuinbouw Nederland waren ZLTO en adviesorganisatie Delphy de organisatoren van de Aardbeiendag.

In de vier blokken met presentaties was er vooral aandacht voor de uitdagingen waar de sector mee te maken heeft en de nieuwe ontwikkelingen die nodig zijn om de sector voor te bereiden op de toekomst. Ad van Laarhoven, teeltadviseur bij Delphy, benoemde de uitdagingen voor de aardbeientelers met betrekking tot de techniek, de energie- en watervoorziening, de regelgeving en klimaatverandering.

Sector sterk veranderd

Van Laarhoven gaat dit jaar met pensioen. Hij vertelde zijn toehoorders hoe hij de aardbeiensector in vier decennia heeft zien veranderen van een vrijwel onbeschermd gewas naar een teelt die vooral plaatsvindt op substraat en bedekt onder plastic of glas.

'Toen ik begon in de advisering, werd slechts 30 hectare aardbeien onder plastic geteeld. Nu is het aandeel glas en plastic in de totale Nederlandse productie meer dan driekwart.'

Banken en afnemers overtuigen

In het kader van toekomstgericht telen meldt Cor de Fijter van accountantskantoor Flynth dat duurzaam ondernemen niet alleen een license to produce, maar ook lonend is. 'Telers moeten voldoen aan de veranderende normen en waarden van de maatschappij. Zij moeten hun productieproces meer vastleggen om banken en afnemers te overtuigen. Dit zorgt voor een betere marktpositie en daarmee uiteindelijk voor een beter rendement.'

Ondernemer van het jaar Peter van der Avoird van Van Avoird Trayplant heeft in 2023 in een demokas op zijn bedrijf in het Brabantse Bavel aangetoond dat het lukt om jaarrond duurzame aardbeien te telen. Zes jaar geleden stelde hij zichzelf tot doel om een teeltsysteem te ontwikkelen waarmee hij zonder gas en chemie en met hergebruik van water een jaarrond productie van aardbeien kan realiseren. 'Met niet-gekoelde planten als uitgangsmateriaal zijn we erin geslaagd om 30 kilo aardbeien te plukken per vierkante meter. De komende jaren gaan we dit systeem verder verfijnen.'

Waterpomp

De basis voor het teeltsysteem van Van der Avoird is een warmte-koudeopslag en in combinatie daarmee ziet Erik Bax van adviesorganisatie AAB de waterpomp als potentiële energiebron voor aardbeientelers. Volgens Bax is de energievraag van aardbeienbedrijven vaak te klein voor warmtekrachtkoppelingen (wkk's) en zorgt de solitaire ligging er vaak voor dat aansluiting op een aardwarmtenetwerk geen optie is.

'Een elektrisch aangedreven waterpomp is nu nog duurder dan een gasgestookte ketel. Maar met de aangekondigde fiscale maatregelen zal dat de komende jaren veranderen. In 2030 verwacht ik dat verwarmen met een waterpomp ruim 30 procent goedkoper is', meldt Bax. Hij rekent voor dat op een gemiddeld aardbeienbedrijf waar 300.000 kuub gas wordt gestookt, de energiebelasting de komende zes jaar stijgt van 1,80 euro tot ongeveer 5,70 euro per vierkante meter.

Nullozing restwater

Behalve met de beperking van de uitstoot van CO2 krijgen aardbeientelers ook te maken met de nullozing voor restwater vanaf 2027. Onderzoeker Jim van Ruijven van de businessunit Glastuinbouw van Wageningen University & Research vertelt dat veel proeven worden uitgevoerd naar de mogelijkheden om recirculatiewater te desinfecteren. 'Maar we zijn ook bezig met het nog beter vaststellen van kritische grenswaarden van elementen en naar aanpassing van teeltsystemen om anders te sturen op nutriëntenbehoefte.'

In de teelt van aardbeien is de plantgezondheid een belangrijk aandachtspunt. Teeltspecialist Harrie Pijnenburg van Delphy wijst erop dat de druk van ziekten en plagen toeneemt als gevolg van klimaatverandering. 'Bij het ontwikkelen van nieuwe strategieën om gewassen gezond te houden leggen we meer nadruk op systeemdenken en verbeteren van de plantweerbaarheid. Daarvoor gebruiken telers bijvoorbeeld biostimulanten. Verder proberen we teeltsystemen aan te passen en waar mogelijk kiezen we voor rassen die minder gevoelig zijn.'

Hijsbare goten

Innoverend in het kader van teeltoptimalisatie is het onderzoek met hijsbare goten dat Proefcentrum Hoogstraten in België al enkele jaren uitvoert. Het systeem is gebaseerd op goten met aardbeiplanten die dichter naast elkaar hangen, op 0,80 meter in plaats van de standaard 1,20 meter. Bij teelthandelingen kunnen de plantgoten om en om in hoogte worden aangepast, zodat er voldoende werkruimte is.

Onderzoeker Peter Melis van Proefcentrum Hoogstraten toont de onderzoeksresultaten met het doordragerras Karima in 2023. Daaruit blijkt een opbrengststijging van 12 tot 15 kilo per vierkante meter in het voordeel van de hijsbare goten. 'Het teeltrendement verbetert met 18 procent. Daarbij tekenen we wel aan dat het beste teeltresultaat wordt behaald als we het hijsen beperken om schaduwwerking op de onderste goten te voorkomen.'

Tot slot krijgen ook aardbeientelers te maken met het geleidelijk uitfaseren van veen als teeltmedium. Marco Zevenhoven, directeur van certificeerder en kenniscentrum RHP, geeft uitleg over de stand van zaken en het convenant dat de uitfasering in goede banen moet leiden. 'Er zijn goede alternatieven zoals kokos, houtvezel en hergebruik van substraat. Wageningen University & Research onderzoekt ook de mogelijkheden van bijvoorbeeld miscanthus. Telers moeten wel rekening houden met aanpassing van hun teeltstrategie als ze een ander medium gaan gebruiken.'