Zuivelproductie komt na jaren van standstill weer in beweging

Die groei zet al in de tweede helft van dit jaar in. Voor de tweede helft van 2024 verwacht de bank op jaarbasis nog een bescheiden groei van 0,15 procent. Als de groeiverwachting voor 2025 uitkomt, komt het aanbod van melk uit exporterende regio's boven het vijfjarig gemiddelde te liggen.

Het seizoen 2023/2024, van juni tot en met mei, is in Nieuw-Zeeland afgesloten met een melkvolumedaling van iets meer dan 1 procent op jaarbasis. Het verlies van melkproductie op het Noordereiland door een natte en koude start van het seizoen werd niet meer goedgemaakt. Inmiddels is de situatie omgedraaid.

Het Noordereiland lijkt dit seizoen een betere start te maken. Het milde herfstweer zorgt voor voldoende voerreserves. Op het Zuidereiland liggen de temperaturen lager, waardoor sommige melkveehouders hun voervoorraden sneller zien afnemen. De Verenigde Staten hebben nog steeds te maken met een dalende melkproductie, waarbij in de maand juli de melkproductie 0,4 procent lager uitviel dan vorig jaar. Dit is de twaalfde maand op rij met een lagere jaar-op-jaarmelkproductie, geeft Rabobank aan.

Voor Amerikaanse begrippen is dit zeer ongebruikelijk. Nu de marges de afgelopen maanden verbeterden, nam de vraag naar melkkoeien fors toe. Dat zorgt voor recordprijzen voor de aan te kopen koeien; het hoogste niveau in de afgelopen tien jaar. De melkproductie voor kalenderjaar 2024 komt naar verwachting 0,4 procent lager uit dan vorig jaar. Een inschatting voor 2025 ligt op een beperkte groei van 0,7 procent op jaarbasis.

Wisselende productiecijfers in de EU en het VK

De melkaanvoer in de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk (VK) verbeterde van januari tot en met mei met 0,3 procent op jaarbasis. Een natte lente in het grootste gedeelte van Noordwest-Europa, gevolgd door hoge temperaturen in juli en augustus waren negatief voor de melkaanvoer. In het VK ging het om -0,7 procent, in Ierland om -6,6 procent en in Nederland om -1,8 procent.

De verminderde omstandigheden om koeien te laten grazen – de late grasgroei en vertrapping – maakten het vooral in Ierland uitdagend om door de piek van het melkseizoen heen te komen. Andere belangrijke melkproducerende landen in Europa laten tegenovergestelde cijfers zien. Zo bleef de melkaanvoer in Duitsland, het land met het grootste melkvolume in de EU, in dezelfde periode gelijk.

Franse melkaanvoer gedaald

Frankrijk, dat na Duitsland het grootste melkproducerende land is, rapporteert een kleine plus van 0,4 procent. De laatste weken is de melkaanvoer in Frankrijk flink gedaald door het warme weer en blauwtonguitbraken in het noorden van het land. Italië en Polen noteerden de grootste toename van de melkaanvoer van januari tot en met mei, namelijk 1,4 procent en 4,4 procent.

De verwachting is dat in de tweede helft van 2024 de melkaanvoer op jaarbasis gaat stijgen. In het derde kwartaal gaat het om 1 procent en in het vierde kwartaal om 1,5 procent. Rabobank gaat ervan uit dat in 2025 de volledige melkvolumes slechts minimaal toenemen (+0,5 procent) in vergelijking met 2024.

Dalende Europese exportvolumes

De Europese kaasproductie steeg in januari tot en met mei, net als de vraag naar vloeibare producten, waaronder room en verse melk. Tegelijkertijd daalde de productie van poeders en boter. De lagere productie van zuivelproducten tijdens deze vijf maanden droeg bij aan de lagere export van boter en poeders buiten de EU en het VK.

Ondertussen steeg de export van kaas- en weigerelateerde producten. Komende maanden worden lagere exportvolumes verwacht dan in dezelfde periode vorig jaar. Dit is het gevolg van lage voorraden zuivelproducten en in de laatste maanden van 2023 werd relatief veel geëxporteerd, waardoor het lastiger is om groei te realiseren bovenop deze referentie.

Vertraging in China

Hoewel de melkproductie in China nog altijd stijgt, laten de groeicijfers wel een vertraging zien. Het eerste halfjaar van 2024 eindigde met een toename van 3,4 procent op jaarbasis en voor de tweede helft van 2024 verwacht Rabobank een toename van 2 procent op jaarbasis. De gemiddelde melkprijs in China was zwak in het eerste halfjaar van 2024 en blijft voorlopig dalen. Deze daling ging wel samen met een daling van de voerkosten.

In China heemt het tempo van schaalvergroting op bedrijfsniveau toe. Door lagere marges in de afgelopen twee jaar is de uitstroom van kleinere en middelgrote melkveebedrijven gegroeid. Nationale cijfers laten het verloop zien: het aandeel melkveebedrijven met minder dan 1.000 melkkoeien daalde van 76 procent in 2019 naar 60 procent vorig jaar. Inmiddels heeft deze categorie bedrijven nog maar 17 procent van het aantal melkkoeien in China.

De importvolumes in het eerste halfjaar laten een daling van 18 procent zien op jaarbasis. Dat komt door de toegenomen melkpoederproductie en zwakke vraag in China. Voor kalenderjaar 2024 voorziet Rabobank een daling van 12 procent op jaarbasis. Ook in 2025 kan de lagere importbehoefte doorzetten, mogelijk zal de dalende melkproductie in China dit effect een beetje dempen.

Hogere melkprijs in Nieuw-Zeeland

In Nieuw-Zeeland heeft zuivelbedrijf Fonterra zijn prognose voor de melkprijs voor het seizoen 2024/2025 verhoogd naar ongeveer 42 euro per 100 kilo melk. De liquiditeit voor melkveehouders blijft daardoor krap; dit melkprijsniveau zit rond het nationale break-evenpunt van de kostprijs voor melk.

In de Verenigde Staten (VS) is de melkprijs recent gestegen. Klasse III lag op ongeveer 42 euro per 100 kilo melk in juni en is daarmee op zijn hoogst sinds december 2022. Rabobank verwacht in de VS in de tweede helft van 2024 hogere prijzen. Gecombineerd met lage voerkosten – een daling van bijna 20 procent in het eerste halfjaar vergeleken met 2023 – zijn de vooruitzichten voor de marges op Amerikaanse melkveebedrijven sterk verbeterd.

Met Europese spotprijzen die momenteel boven de 50 euro per 100 kilo melk uitkomen wordt een verdere opwaartse beweging verwacht van de melkprijs in Europa. De garantieprijs van Royal FrieslandCampina voor september bedraagt 51 euro per 100 kilo melk met 4,45 procent vet en 3,58 procent eiwit. Dit is een duidelijke verbetering ten opzichte van de 44,75 euro in januari. Vergeleken met juni vorig jaar is de gemiddelde Europese melkprijs gestegen met 4 procent.