Blauwtong slaat zwaar getroffen schapenhouder nog niet uit het veld

Honderden schapen van Wilbert Verriet zijn sinds juli dit jaar getroffen door blauwtong. 'Het lijkt erop dat we er bijna doorheen zijn. Hoop ik', antwoordt hij op de vraag hoe het staat met het virus op zijn bedrijf. 32 schapen zijn overleden. 'Ik denk dat ze het allemaal hebben gehad. Alle kuddes zijn sloom geweest, maar er zijn altijd wel dieren die de dans ontspringen.'

Verriet houdt 120 Kempische heideschapen voor begrazing van de dijken bij de Waal voor de gemeente Berg en Dal en het waterschap. Met 25 Shropshires begraast hij een kersenboomgaard en 25 bonte ooien heeft hij voor de fun. Daarnaast heeft hij 100 Engelse Texelaars voor het lamsvlees. De Shropshires kunnen het slechtst tegen een blauwtongbesmetting, ervaart Verriet. Rammen en lammeren hebben het ook moeilijker dan de ooien. Van alle doden zijn er maar acht een oude ooi.

Nu staan er nog zeven dieren met blauwtong op stal, waarvan Verriet aangeeft dat zes er wel doorheen komen. Bij één ooi heeft hij nog zijn twijfels. Behandelen doet de schapenhouder enkel nog als de dieren een ontsteking hebben.

Verriet vertelt dat hij het idee heeft dat de weerstand van de schapen zo laag was, dat hun lijf de antibiotica en pijnstillers niet aan kon. 'In de tweede en derde week van juli zijn de grootste aantallen doden gevallen. Ik behandelde me suf, maar ze gingen toch dood. Toen ben ik gestopt met behandelen en bleven ze leven', geeft hij aan.

Het was belangrijk dat de dieren bleven eten, merkte de schapenhouder. Hij voert ze een MPB-mix, een combinatie van mais, bierbostel en perspulp. Hij koos voor deze mix omdat hij de zieke schapen aardig aan het eten kon houden, maar niet aan het drinken. De MPB-mix is een redelijk nat product, waardoor de dieren met het voer al veel vocht binnenkrijgen.

De Erlecomse ondernemer probeerde de dieren ook te voeren met een drain, maar dat richtte voor zijn gevoel meer schade aan. 'De bekken waren zo kapot en als je dan met een slang naar binnen gaat, maak je meer stuk dan goed.'

Wat betreft blauwtong kwam Verriet er vorig jaar nog 'goed' vanaf. Vier van zijn dieren kregen de ziekte en twee gingen dood. Om dit jaar erger te voorkomen, vaccineerde hij al zijn dieren. 'Het was een opluchting dat er een vaccinatie werd toegestaan. Ik was heel blij en heb mijn schapen gelijk in de tweede week van mei gevaccineerd.'

Zijn dierenarts rekende volgens Verriet een redelijk schappelijke prijs. 'Voor 2.500 euro was ik klaar, omgerekend 3 euro 90 exclusief btw per schaap. Daarbij moest ik er wel voor zorgen dat alles klaarstond en dat de dierenarts gelijk aan de slag kon. Met drie man en twee dierenartsen hadden we alle schapen in tweeënhalf uur geënt.'

Dode schapen door blauwtong

Na de enting merkte Verriet niks aan de dieren, totdat hij in de eerste week van juli twee dode schapen had. 'Ik dacht niet gelijk aan blauwtong, maar toen ik een week later kwijlende schapen had die stikten in hun eigen slijm, bevestigde de dierenarts dat het om dit virus ging. Eerst dacht ik nog dat er een paar schapen misgeprikt waren, dat de enting bijvoorbeeld door de huid was gegaan. Maar daarna kwam er een veel grotere uitbraak.'

Of Verriet met de kennis die hij nu heeft zijn dieren gevaccineerd zou hebben? 'Op andere bedrijven is nog veel meer sterfte dan bij mij. Ik vraag me daarom wel af hoe effectief vaccinatie nu is geweest. Dat mag best onderzocht worden', stelt hij.

Dat het door hem gebruikte vaccin in het laboratorium 80 procent effectiviteit heeft, kwam Verriet pas onlangs te weten. 'Als ik dat had geweten, had ik waarschijnlijk gewacht op meer testresultaten. Maar misschien was ik dan wel weer te laat geweest en had ik meer dode dieren gehad. Het blijft koffiedik kijken.'

Een booster aan zijn dieren geven, ziet de schapenhouder nu niet zitten. Hij denkt dat ze daar op dit moment te zwak voor zijn. 'Dierenartsen raden aan goed op te letten welke dieren je wel en niet boostert. Mijn schapen zijn door de ziekte erg vermagerd. Als het goed is, hebben ze nu ook natuurlijke antistoffen.'

De dieren zijn dit jaar niet getest op blauwtong, maar de schapenhouder wil dat misschien nog wel doen. 'Het kost veel geld, de kosten van de dierenarts plus zo'n 100 euro voor labonderzoek. Maar eigenlijk wil ik wel weten of ze antistoffen hebben.'

De financiële consequenties van de blauwtonguitbraak vindt de veehouder het minst belangrijk. 'De dode dieren zijn een financiële strop en ik draai een jaar minder rendabel, maar ik val er niet van om. Ik heb 'maar' 32 doden.'

Effect op de kinderen

Het sociale aspect hakt er vooral in, ervaart Verriet. Niet alleen bij hemzelf, maar ook bij zijn kinderen. 'Als de kinderen de stal in lopen, horen ze normaal gesproken veel geblèr. Nu zijn de schapen zelfs te beroerd om hun kop op te tillen. Ook zijn ze bang dat hun eigen schapen doodgaan', laat Verriet weten.

Het lastige is dat je niet weet waar je aan toe bent, stelt de Gelderse ondernemer. 'Nu lijkt het beter te gaan, maar dat is over twee weken misschien wel weer anders. Je weet niet waar het eindigt.'

Begrazen het meest lucratief

Alle dieren binnenhouden is voor Verriet geen doen. Het merendeel van de schapen begraast dijken, dat is voor hem het meest lucratief. Acht jaar geleden begon hij daarmee. 'Er liep hier een stagiair van de herdersopleiding die begrazingsbeheer leuk vond. De gemeente had nog wel wat stukjes waar mijn schapen konden lopen en zo ben ik erin gerold.'

De ondernemer heeft geen concurrentie als het aankomt op begrazingsbeheer. Naast een paar hobbyschapenhouders is hij de enige grote schapenhouder in de omgeving. 'Alle begrazingsopdrachten worden goed betaald. Het is een hoop werk, maar alle uren tellen mee. En aan het einde van de rit heb ik nog een koppel lammeren die ik goed kan verkopen', licht hij toe.

Zo'n 30 procent van de Kempische heideooien dekt Verriet met zuivere Kempische heiderammen. Zo heeft hij met een vervangingspercentage van 15 net genoeg jonge ooitjes. Hij rekent namelijk met één lam per ooi en 50 procent ooien en 50 procent rammen. De rammen gaan naar de slacht, want hij heeft niks met de levende verkoop. De overige 70 procent van de heideschapen dekt de schapenhouder met vleesrammen.

Kempische heideschapen brengen volgens Verriet niet genoeg op bij de slacht, daarvoor groeien ze te langzaam. De veehouder legt uit dat de heideschapen maximaal zo'n 200 gram groei per dag hebben, terwijl de Engelse Texelaars 350 tot 400 gram per dag groeien.

Voor de vleeslammeren vangt Verriet nu 10 euro per kilo. De vleesrammen gaan weg als ze 40 kilo wegen, ooien gaan weg rond de 38 kilogram. 'Ik heb nog nooit zoveel gebeurd. Dit zijn echt topprijzen.' De hoge prijs komt volgens hem doordat er weinig schapen zijn. Er zijn veel stoppers door de blauwtongsituatie en de wolf, redeneert hij. Dat ziet hij overigens niet als een kans. 'Ik vind het vooral heel jammer voor de Nederlandse schapenhouderij.'

Dikke lammeren

Hoewel het begrazingsbeheer ongeveer twee derde van het brood op de plank brengt, vindt de veehouder het houden van schapen voor het lamsvlees het leukst. Het liefst levert hij mooie dikke lammeren af bij het slachthuis. Dat is ook de tak waar hij zijn schapenhouderij mee begon.

'Ik ben opgegroeid op een melkveebedrijf, maar al jaren werden er geen koeien meer gemolken. Er moest te veel geïnvesteerd worden. Ik wilde wel op deze plek blijven wonen en sinds mijn negende had ik al wat vleesschapen, dus ben ik daarmee doorgegaan', vertelt Verriet. Acht jaar geleden kwam daar het begrazingsbeheer met de schapen bij.

Naast zijn schapenhouderij, waar Verriet wekelijks 25 uur aan kwijt is, werkt hij nog 40 uur buiten de deur. Al vijftien jaar doet hij het begrazingsbeheer voor stichting Free Nature en Staatsbosbeheer in de Ooijpolder. Als hij thuis de puntjes op de i zou zetten, dan zou hij ook voldoende geld met de schapenhouderij kunnen verdienen. Maar dat vindt hij te risicovol. 'De begrazingscontracten lopen vaak maar één of twee jaar en nu heb ik de mooiste baan van de wereld. Het werk is dicht bij huis en ik kan mijn eigen tijd indelen. Zo'n baan vind ik nooit meer.'

Bekijk meer over:

• blauwtong
• diergezondheid schapen
• schapen
• vaccineren