'Visie op ruimte en natuur broodnodig'

Onze nieuwe landbouwminister Femke Wiersma werkt deze zomer het hoofdlijnenakkoord uit tot een regeerakkoord. Het belangrijkste doel hiervan moet zijn om duidelijkheid te schetsen voor de agrarische sector. Wat wordt verwacht van boeren en tuinders en hoe komen die doelen binnen bereik?

De afgelopen maanden heeft de politiek de problemen vooral voor zich uitgeschoven. Er is afgebroken wat in gang is gezet en dat vergroot de onzekerheid. Neem het Nationaal Programma Landelijk Gebied. De provincies hebben plannen gemaakt, maar daar gaat een dikke streep doorheen en het bijbehorende transitiefonds is geschrapt.

Vier richtlijnen aanpassen

De aandacht van het kabinet gaat vooral uit naar de Europese Commissie. Het kabinet wil vier richtlijnen laten aanpassen voor Nederland, zoals de natuurherstelwet. Zo'n aanpassing is mogelijk, maar alleen als een meerderheid van de lidstaten erachter staat. Dat zie ik niet zo snel gebeuren. Als het wel lukt om bijvoorbeeld derogatie helemaal of deels terug te krijgen, dan zijn de grote problemen rond biodiversiteit, waterkwaliteit en klimaat nog niet opgelost.

Ondertussen blijven boeren stoppen door gebrek aan perspectief. Andere boeren stappen over van melkveehouderij naar akkerbouw op plekken waar dat misschien niet is gewenst. Op korte termijn zitten we met een equivalent van 400.000 vrachtwagens vol met mest die we niet kwijt kunnen.

Verdienvermogen

Onder leiding van Wiersma moet het nieuwe kabinet daarom met een helder perspectief komen over welke vorm van landbouw waar, wel of niet gewenst is richting 2030. Daarvoor is duidelijkheid nodig over ruimte en het verdienvermogen.

De ruimtelijke sturing is een taak van de overheid. Die moet per gebied aanwijzen onder welke condities landbouw kan worden bedreven. Dat schreef Johan Remkes al in zijn rapport 'Niet alles kan overal'. Rondom natuurgebieden, op zandgronden en in de veenweidegebieden komen veel uitdagingen op het gebied van waterkwaliteit, stikstof en biodiversiteit samen. In die gebieden moet de landbouw worden geëxtensiveerd, waarbij de overheid bijspringt om de de extra afschrijvingen op grond en stallen op te vangen. Daar was het transitiefonds ook voor bedoeld.

Het is belangrijk dat in die gebieden een rendabele landbouw overblijft. Het is niet te betalen om die gronden alleen te beheren als natuurgebied. Er moet worden geboerd, maar wel met hogere waterstanden, minder stikstofemissie, extensiever en met een positieve bijdrage aan biodiversiteit.

Publieke diensten

Daarnaast is de overheid aan zet voor het creëren van aanvullende verdienmodellen voor publieke diensten zoals biodiversiteit, koolstofvastlegging en waterberging. Daarbij horen langjarige afspraken met reële vergoedingen en een model waarbij bodem- en waterbeheer sturend zijn.

Zonder visie op ruimte en natuur steekt het kabinet de kop in het zand en blijft het de problemen voor zich uit schuiven. Daar is geen boer bij gebaat.